Morgunblaðið - 19.10.2017, Qupperneq 36

36 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 2017
BAKSVIÐ
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Það er tilkomumikil sjón þegar
hin fræga 747-8-breiðþota hefur
sig til flugs. Hún er í daglegu tali
kennd við Júmbó en það er við-
urnefni sem hún hlaut strax á
framleiðslustigi um miðjan sjö-
unda áratug síðustu aldar. Vélin
er engin smásmíði og fullhlaðin
vegur hún 442 tonn við flugtak.
Hún er ein auðþekkjanlegasta vél
sem framleidd hefur verið og því
ræður „efra dekkið“ sem einkenn-
ir framhluta hennar.
Það er vegna fyrirhugaðrar
framleiðslu þessarar vélar sem
flugvélaframleiðandinn Boeing
kynnti árið 1966 hugmynd sína um
uppbyggingu risaverksmiðju í
borginni Everett, sem staðsett er
um 40 kílómetra norður af Seattle,
höfuðborg Washingtonríkis.
Það er kannski til marks um
ótrúlega framtakssemi Banda-
ríkjamanna að tveimur árum eftir
að hugmyndin var kynnt opin-
berlega rann fyrsta 747-þotan út
úr fyrsta hluta verksmiðjubygg-
ingar fyrirtækisins í Everett. Var
sérhæfður hópur starfsmanna
fenginn til að setja saman fyrstu
747-100-vélina á sama tíma og
unnið var að uppbyggingu verk-
smiðjunnar.
Stærsta bygging í heimi
Fljótlega eftir að áætlanir um
framleiðslu 747-vélarinnar tóku á
sig mynd varð ljóst að byggja yrði
gríðarstóra byggingu utan um
framleiðsluna. Úr varð að Boeing
reisti stærstu byggingu í heimi,
mælt í rúmmáli. Þannig er
heildarrúmmál Everett-verksmiðj-
unnar hvorki meira né minna en
13,3 milljónir rúmmetra en það
gerir hana að langsamlega stærstu
byggingu heims eftir þeim mæli-
kvarða. Sé stærð hennar sett í
samhengi við íslenskar byggingar
þá er Smáralindin, eitt stærsta
hús landsins, um 400 þúsund fer-
metrar og því er Everett-
verksmiðjan ríflega 33 sinnum
stærri en verslunarmiðstöðin í
Kópavogi.
Sú bygging sem stendur Eve-
rett næst að rúmmáli er Mikla
moskan í Mekka en rúmmál henn-
ar er ríflega átta milljónir rúm-
metra. Það kemur svo ekki á óvart
að þriðja stærsta bygging heims
skuli vera Jean-Luc Lagardère-
verksmiðjan í Frakklandi en þar
fer fram smíði hinnar gríðarstóru
Airbus A-380-vélar sem í dag telst
stærsta farþegaþota heims. Er
skrokkur hennar byggður á tveim-
ur hæðum, út í gegn, og getur
rúmað yfir 800 farþega. Er sú
verksmiðja tæpar sex milljónir
rúmmetra á stærð.
Það segir hins vegar sína sögu
um umfang framleiðslunnar hjá
Boeing að sjötta stærsta bygging
heims er önnur verksmiðja fyrir-
tækisins í Everett. Þar fer fram
samsetning vængja 777- og 787-
vélanna og telur byggingin 3,7
milljónir rúmmetra.
Þegar blaðamaður og ljósmynd-
ari Morgunblaðsins heimsóttu
verksmiðjuna á dögunum varð
ekki hjá því komist að bera þekkta
flökkusögu um verksmiðjuna undir
Mike Murray, sem tók á móti hin-
um langt að komnu gestum. Snýr
sagan að því að skömmu eftir að
verksmiðjan var reist hafi orðið
vart við umfangsmikinn leka úr
lofti hennar. Þá hafi hins vegar
komið í ljós að sökum stærðar
byggingarinnar og hitamismunar
milli gólfs og efri hluta hennar
hafi myndast ský innanhúss og í
Morgunblaðið/RAX
Risastórar Breiðþoturnar
virka jafnvel smáar inni í
Everett-verksmiðjunni þar
sem fjöldi þeirra bíður þess
að komast í loftið.
Þar sem risar háloftanna verða til
 Everett-verksmiðja flugvélaframleiðandans Boeing er stærsta bygging í heimi, mælt í rúmmáli
 Eina framleiðslulínan fyrir 747-, 767-, 777- og 787-þotur  Eins og ríflega 33 Smáralindir að stærð
Afstætt Þrátt fyrir stærð breiðþotanna virka þær einkar smáar þegar þær eru dregnar út úr risaverksmiðjunni.
Boeing hefur ekki heimild
bandarískra yfirvalda til að
framleiða eigin hreyfla á vél-
arnar. Árið 1934 gripu sam-
keppnisyfirvöld þar í landi inn í
og skiptu alhliða flugþjónustu-
fyrirtæki upp í þrjár sjálf-
stæðar einingar. Allt eru það
heimsþekkt fyrirtæki á sviði
flugiðnaðarins enn í dag. Bo-
eing og UTC tóku yfir flug-
vélaframleiðsluna en United Air
Lines tók yfir flugreksturinn
sem slíkan.
Í dag eru flestar þotur úr
smiðju Boeing knúðar áfram af
hreyflum frá þremur stórum
hreyflaframleiðendum. Það eru
General Electric (m.a. 747, 767,
777, 787), Pratt & Whitney
(m.a. 737, 747, 767, 777) og
Rolls-Royce (m.a. 747, 757, 777,
787).
Smíða ekki
hreyflana
SAMKEPPNISMÁL