Morgunblaðið - 14.12.2017, Blaðsíða 57

57
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 2017
Dúðaður Á köldum dögum þarf að vera vel búinn, því kuldaboli er ekkert lamb að leika sér við. Hlý úlpa, vesti, trefill og húfa eru þarfaþing og þegar fullorðinn heldur í hönd barns er öllu óhætt.
Eggert
Þriðjudaginn 5. desember
sl. birtist viðtal við Björn
Þorra Viktorsson hrl. í
Fréttablaðinu um þátt hans í
mótmælum við heimili Stein-
unnar Valdísar Óskarsdóttur
árið 2010. Björn Þorri varði
þátt sinn í mótmælunum með
vísan til þess að það hefðu
ekki verið mistök „að beita
lýðræðislegum og stjórn-
arskrárvörðum réttindum til
að mótmæla og tjá hug sinn“.
Í tilefni af þessum ummælum kollega míns
finn ég mig knúinn til að setja eftirfarandi
línur á blað.
Fyrirfram hefði ég haldið að Björn Þorri
gæti, sem löglærður maður, fundið sér
betri vettvang til að tjá hug sinn en þann
sem hér er til umræðu. Jafnframt hefði ég
vonað að menntunar sinnar vegna gæti
hann séð nefnd réttindi sín í víðara sam-
hengi en tilvitnuð orð bera vott um. Því
leyfi ég mér að nefna hér nokkur atriði
sem skipta vonandi ekki minna máli.
Við Íslendingar búum við lýðræðislegt
stjórnarfar, sem lýtur föstum leikreglum
og byggist á þeirri undirstöðu að valdið
stafi frá þjóðinni. Þessi undirstaða end-
urspeglast í almennum lögum, svo sem
lögum um kosningar til Alþingis og til
sveitarstjórna. Kosningar eru augljóslega
leið til þess að skapa nauðsynlegan stöð-
ugleika um stjórnmálin, marka valdinu
ramma í tíma og rúmi, tryggja kjósendum
rétt til að tjá vilja sinn og veita stjórn-
málamönnum aðhald.
Þegar fólk býður sig fram í kosningum
felst í því vilji til að starfa í þágu almenn-
ings. Nái viðkomandi kjöri gerist það í
vissum skilningi opinber persóna. Þar með
er þó ekki sagt að einkalíf
þessa fólks heyri sögunni til.
Steinunn Valdís kann að hafa
verið opinber persóna sem
þingmaður en fjölskylda
hennar var það aldrei. Þegar
mótmælt er við íbúðar-
húsnæði verður ekki horft
fram hjá því að við þær að-
stæður er heimilisfólk á
margan hátt berskjaldað
gagnvart mótmælendum og
atvikum sem upp kunna að
koma. Þó svo að menn lýsi sig
ósátta við orð eða athafnir
annarra er óverjandi að gengið sé svo
nærri friðhelgi heimilis og einkalífs sem
raun bar vitni í því tilviki sem hér um ræð-
ir. Heimili fólks verða ekki lögð að jöfnu
við opinberar byggingar í þessu tilliti.
Í frjálsu samfélagi þar sem tjáning-
arfrelsið nýtur verndar er í sjálfu sér erfitt
að fullyrða að mótmælastöður sem þessar
séu ólöglegar. Á hinn bóginn leggur lýð-
ræðisleg stjórnskipun mönnum á herðar
fleiri skyldur í þessu tilliti en aðeins þær
lagalegu.
Vilji menn búa í samfélagi sem einkenn-
ist af kurteisi og umburðarlyndi eru tak-
mörk fyrir því hversu hart má ganga fram
í mótmælaskyni. Hér sem oftar verða
menn að reyna að setja sig í spor annarra
og eiga samtal við sína eigin samvisku.
Slíkt samtal er sjálfsagt enn mikilvæg-
ara nú á tímum þegar stjórnmálin ein-
kennast svo mjög af tvíhyggju, þar sem
leitast er við að skipta fólki í góða og
vonda, verðuga og óverðuga, réttláta og
óréttláta, heiðarlega og spillta o.s.frv.
Hætt er við að með því móti sé alið á geðs-
hræringu með öllu því ójafnvægi – og trufl-
un á rökhugsun – sem slíku fylgir. Með því
að ala á fjandskap og fordæmingu í garð
annarra er höggvið á þau samfélagslegu
bönd sem tengja fólk hvert við annað. Slíkt
er í raun atlaga að borgaralegu samfélagi.
Ég leyfi mér að leggja til að við reynum í
auknum mæli að setja okkur í spor ann-
arra og gera tilraun til að sjá veröldina
með augum þeirra. Slík viðleitni leiðir oft-
ast til þess að við dæmum yfirsjónir ann-
arra af meiri mildi og horfum gagnrýnni
augum á eigin gjörðir.
Það er ekki sjálfgefið að fá að búa í sið-
menntuðu samfélagi með öllum þeim for-
réttindum og öryggi sem því fylgir. Slíkt
leggur okkur ýmsar skyldur á herðar
gagnvart sjálfum okkur og öðrum, því öll-
um réttindum mæta skyldur og frelsið get-
ur ekki staðið án ábyrgðar. Af þessu leiðir
sú borgaralega skylda að við temprum til-
finningar okkar og hvatir. Það krefst þess
einnig að við setjum mörk á það frelsi sem
við gætum mögulega gert tilkall til. Tján-
ingarfrelsi veitir okkur ekki frelsi til að
meiða aðra. Frelsi til athafna skyldar okk-
ur um leið til að virða helgi annarra. Lýð-
ræðið krefst þess í raun og veru að við sýn-
um hvert öðru mannúð. Í því felst ekki síst
skilningur á því að öllum er nauðsynlegt að
njóta öryggis og hvíldar á eigin heimili.
Það á við um stjórnmálamenn eins og alla
aðra sem hér búa, a.m.k. meðan við viljum
búa í lýðfrjálsu samfélagi.
Eftir Arnar Þór Jónsson » Steinunn Valdís
kann að hafa verið
opinber persóna sem
þingmaður en fjölskylda
hennar var það aldrei.
Arnar Þór Jónsson
Höfundur er hrl. og lektor við
lagadeild HR.
Borgaraleg réttindi má
ekki slíta úr samhengi
við borgaralegar skyldur
Hefndarleiðangur stærstu hluthafa Pressunnar
var endanlega staðfestur í gær þegar félagið var tek-
ið til gjaldþrotaskipta. Að því hafa stórir hluthafar
sem tengjast lyfjafyrirtækinu Alvogen unnið mark-
visst frá því í vor. Hefur sú ótrúlega atburðarás verið
uppi að stjórnendur fyrirtækis réru lífróður til að
bjarga fjölda starfa og mikilvægri starfsemi meðan
stærsti eigandinn gróf markvisst undan því í því
skyni að sölsa
undir sig nokkra
af öflugustu fjöl-
miðlum landsins
en skella kostn-
aðinum á rík-
issjóð.
Ný stjórn
Pressunnar, sem
kosin var að
kröfu forsvars-
manna Alvogen,
beið ekki boð-
anna þegar hún
tók við, enda markmiðið að koma félaginu í þrot. Lét
hún tæplega þriggja milljóna kr. kröfu ráða örlögum
félagsins, enda þótt fjármunir og eignir væru til þess
að greiða hana.
Ný stjórn hefur haft uppi alvarlegar ásakanir í
garð okkar sem stýrðum Pressunni. Hefur það verið
gert án nokkurrar gagnaöflunar eða rannsóknar.
Ekki var einu sinni orðið við beiðni okkar um fund til
að skýra málin.
Það verður gott að fá tækifæri til að setja skipta-
stjóra inn í ótrúlega atburðarás undanfarinna mán-
aða og missera. Margt mjög forvitnilegt er þar enn
ósagt og raunveruleikinn í litlu samræmi við þann
spuna sem ofinn hefur verið af miklum móð í Vatns-
mýrinni undanfarið.
Mun ég gera glögga grein fyrir þessari atburðarás
allri og helstu persónum og leikendum í nokkrum
fjölda greina á þessum vettvangi næstu vikur og
mánuði. Af nógu er að taka.
Takmark-
inu náð
Eftir Björn Inga Hrafnsson
»Ný stjórn Press-
unnar, sem kosin
var að kröfu forsvars-
manna Alvogen, beið
ekki boðanna þegar
hún tók við, enda
markmiðið að koma
félaginu í þrot.
Höfundur er fv. stjórnarformaður Pressunnar.