Morgunblaðið - 26.04.2018, Blaðsíða 40

40 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 2018
BAKSVIÐ
Ágúst Ásgeirsson
agas@mbl.is
Nicolas Sarkozy, fyrrverandi Frakklands-
forseti, hefur ekki átt sjö dagana sæla frá því
hann yfirgaf Elyseehöll vorið 2012. Hvert mál-
ið af öðru á hendur honum hefur verið tekið til
rannsóknar í dómskerfinu. Í þeim sem lokið er
hafa ásakanir á hendur honum verið felldar
niður sakir aðildarskorts.
Hið nýjasta og ef til vill það alvarlegasta er
að Sarkozy hefur verið ákærður fyrir að hafa
fjármagnað kosningabaráttu sína 2007 með
gjafafé frá Muammar Gaddafi, fyrrverandi
einræðisherra í Líbíu. Það mál telja málsmet-
andi menn reyndar að sé í raun líbísk hefnd-
araðgerð.
Rannsóknardómarar hafa frá 2013 kannað
hvort og hvað hæft er í ásökunum þess efnis að
stjórn Gaddafis hafi veitt fé til kosningabar-
áttu Sarkozy sem kjörinn var forseti 2007.
Upphaflegu ásakanirnar komu fram 2011 frá
Seif al-Islam, syni Gaddafis, sem krafðist end-
urgreiðslu frá Sarkozy. Ári seinna birti rann-
sóknarfjölmiðillinn Mediapart skýrslu sem
blaðið sagði undirritaða af yfirmanni líbísku
leyniþjónustunnar, en þar sagði að Gaddafi
hefði samþykkt að styðja Sarkozy um allt að 50
milljónir evra. Á síðari stigum hafa fyrrver-
andi leyniþjónustustjórinn Abdullah al-
Senussi, lögmaður fyrrverandi forætisráð-
herra Líbíu, einn af frændum Gaddafis og
fyrrverandi túlkur hans allir borið um hina
ólögmætu fjármögnun kosningabaráttu Sar-
kozy.
Skjöl sem tilheyrðu fyrrverandi olíu-
ráðherra Líbíu, Shukri Ghanem, vitna um
þrjár greiðslur árið 2007. Rannsóknardóm-
ararnir hafa einnig undir höndum upptöku af
málflutningi líbísks kaupsýslumanns sem hélt
því fram að hann hefði í eigin persónu afhent
töskur fullar af reiðufé, eða fimm milljónir
evra.
Allt þetta þykir halla á Sarkozy. Þá komu í
ljós við rannsóknina gögn er sýna 500.000 evra
greiðslu frá ótilgreindu erlendu ríki árið 2008
til Claude Gueant, eins af nánustu samverka-
mönnum Sarkozy, sem hann keypti fasteign í
París fyrir. Ennfremur hefur sala á höll í Suð-
ur-Frakklandi verið rannsökuð í tengslum við
þessi mál en hún var seld líbískum fjárfesti
fyrir uppsprengt verð.
Harðneitar ásökunum
Franski forsetinn fyrrverandi hefur harð-
neitað ásökunum og segir um hefndargjörð
fyrrverandi ráðamanna í Líbíu að ræða, sem
hann átti stóran ef ekki stærstan þátt í að velta
af valdastóli með herför NATO-ríkjanna á
hendur Gaddafi 2011.
Sarkozy segir ábornar sakir í máli þessu
haldlausar. „Ég er sakaður án nokkurra hald-
bærra sannanna vegna yfirlýsinga Gaddafis,
sonar hans, frænda hans, talsmanna hans og
fyrrverandi forsætisráðherra hans,“ sagði Sar-
kozy í viðtali á TF1-stöðinni daginn eftir að
hafa verið sleppt úr tveggja daga gæslu-
varðhaldi.
„Líf mitt hefur verið helvíti vegna þessa
rógs sem byrjaði 11. mars árið 2011,“ segir
Sarkozy en þann dag setti Gaddafi fyrst fram
sínar ásakanir í málinu.
Sarkozy heldur því fram að hann sé hundelt-
ur af aðilum innan franska dómskerfisins, en
hann átti erfið samskipti við kerfið í forsetatíð
sinni. Fjölmiðlar taka ekki undir þetta. Blaðið
Le Monde segir að ekki sé hægt að segja fyrir
um niðurstöðu rannsóknar meðan staðreyndir
máls eru ókunnar. „En fyrst þrír reyndir rann-
sóknardómarar taka á sig þá ábyrgð að kæra
hann á grundvelli málsgagna, hljóta þau að
vera mjög sannfærandi.“
Titrandi af reiði
Sarkozy hefur áfrýjað kærunni vegna Líbíu-
greiðslnanna. Árið 2014 varð hann fyrsti fyrr-
verandi forseti Frakklands til að sæta gæslu-
varðhaldi, á fyrstu stigum rannsóknarinnar á
máli þessu. Hann er þó ekki fyrsti fyrrverandi
forsetinn sem sóttur er til saka fyrir spillingu.
Forveri hans á forsetastóli, Jacques Chirac,
var dæmdur í skilorðsbundið fangelsi 2011 fyr-
ir spillingu og misnotkun almannafjár meðan
hann var borgarstjóri Parísar. Sarkozy kveðst
saklaus í öllum málum á hendur honum en
hann hefur stöðugt haldið því til streitu að að
baki þeim standi pólitísk öfl. Hann heitir því að
hreinsa sig af ásökununum.
„Það gæti tekið eitt ár, tvö eða 10, en ég ætla
að mylja þennan hóp og endurreisa orðstír
minn,“ sagði hann titrandi af reiði í tilfinninga-
þrungnu áðurnefndu viðtali í kvöldfréttum
stærstu sjónvarpsstöðvar Frakklands 22.
mars. „Ég mun ekki gefa tommu eftir.“ Hann
sagðist aftur á móti búinn að vera í pólitík.
Áfram nýtur hann þó mikilla áhrifa í Lýðveld-
isflokknum.
Dýr kosningabarátta 2012
Sarkozy hefur verið kærður í tengslum við
ólöglega fjármögnun kosningabaráttunnar er
hann barðist fyrir endurkjöri 2012. Varð
kostnaður hennar langt umfram leyfileg mörk
en hún byggðist m.a. á risafjölmennum sam-
komum eins og tíðkast í Bandaríkjunum. Gjöld
umfram hið leyfilega námu meira en 10 millj-
ónum evra en í bókhaldi var sá kostnaður fal-
inn með fölskum reikningum og kvittunum.
Sarkozy hefur frá upphafi neitað vitneskju um
hin meintu svik. Í febrúar 2017 sendi rann-
sóknardómari málið til dómstóla en Sarkozy
og 13 aðrir sakborningar hafa áfrýjað þeirri
ákvörðun og þar stendur málið nú.
Meira er lagt á Sarkozy, en hann hefur verið
kærður fyrir spillingu og tilraun til að beita
valdi sínu til að hafa áhrif á störf dómara
vegna meintra tilrauna lögmanns hans til að
afla upplýsinga hjá dómara sem rannsakaði
mál á hendur Sarkozy. Í upptöku úr farsíma
sem var hleraður á laun ræðir lögmaðurinn
þann möguleika við dómarann, Gilbert Azi-
bert, að honum verði veitt hátt embætti í
Mónakó í skiptum fyrir upplýsingar um Bet-
tencourt-rannsóknina. Forsetinn fyrrverandi
segir að hann sé ekki sekur um neitt í þessu
máli þar sem aldrei hafi orðið neitt úr starfs-
frama dómarans. Rannsakendur telja að ekk-
ert hafi orðið úr plottinu þar sem Sarkozy og
lögmaður hans komust á snoðir um að símar
þeirra hefðu verið hleraðir.
Karachi-málið langdregið
Svonefnt Karachi-mál hefur einnig verið
dregið fram eftir að Sarkozy hvarf úr starfi.
Þar koma við sögu tveir fyrrverandi aðstoðar-
menn hans sem sakaðir hafa verið um mútu-
þægni í tengslum við vopnasölu til Pakistans
en gengið var frá samningnum í tíð Sarkozy
sem fjármálaráðherra í stjórn Edouard Bal-
ladur. Ákæruvaldið heldur því fram að skúffu-
fyrirtæki hafi verið brúkað til að taka við fjár-
munum er síðan runnu til að fjármagna
misheppnaða kosningabaráttu Balladurs í for-
setakjörinu árið 1995. Sarkozy var einn af
stjórnendum hennar. Hann hefur nýverið ver-
ið yfirheyrður sem vitni í málinu en ekki sak-
borningur. Balladur er aftur á móti ákærður
fyrir spillingu. Í tengslum við þetta mál kanna
rannsóknardómarar hvort sprengjutilræði í
Karachi árið 2002 sem kostaði 11 franska verk-
fræðinga lífið hafi verið hefndaraðgerð pakist-
anskra embættismanna sem aldrei fengu
leynilegar mútugreiðslur sem þeim hafði verið
lofað í tengslum við vopnasölusamninginn.
Sex manns hafa verið kærðir vegna um-
deildrar 400 milljóna evra greiðslu úr ríkis-
sjóði til fyrrverandi athafnamannsins Bernard
Tapie árið 2008, til að ljúka máli vegna yfir-
töku banka á fyrirtækjum hans. Rannsakað er
hvort hinn fyrrverandi eigandi Adidas-
fyrirtækisins franska hafi notið hliðhollrar
meðferðar í málinu fyrir stuðning sinn við Sar-
kozy í kosningunum 2007, en Tapie var áhrifa-
mikill vinstri maður og á sínum tíma ráðherra í
stjórn Francois Mitterrands. Inn í málið dróst
forstjóri Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, Christine
Lagarde, sem sakfelld var 2016 fyrir gáleysi
með því að heimila greiðslu til Tapie á grund-
velli ráðleggingar sérstaks einkagerðardóms í
stað dómstóla. Sjálfur var Sarkozy ekki sóttur
til saka í þessu máli.
Virktavinum falin verk
Þá naut hann friðhelgi er rannsakað var mál
þar sem þrír fyrrverandi ráðgjafar hans voru
sakaðir um að hafa þegið greiðslur í tengslum
við samninga um framkvæmd skoðanakann-
ana fyrir forsetaembættið 2007 til 2012. Fyrir
frumkvæði stofnunar er rannsakar spillingu í
starfsemi hins opinbera, Anticor, var hafin
dómsrannsókn á málinu. Niðurstaða Anticor
var að pólitískir virktavinir forsetans hefðu
fengið samninga um skoðanakannanir án und-
anfarandi útboðs og að almannafé hefði verið
brúkað til að fjármagna pólitíska rannsókn-
arvinnu stjórnmálaflokks. Sem fyrr segir naut
Sarkozy friðhelgi í máli þessu sem lauk í maí.
Til viðbótar við Bettencourt-málið hafa
nokkur önnur mál sem rannsökuð voru með
tilliti til saknæms athæfis af hálfu Sarkozy
verið felld niður. Má þar nefna ferðalög í
einkaerindum með einkaþotu sem rukkað var
fyrir hjá viðskiptaveldinu Lov Group sem er í
eigu vinar Sarkozy, Stéphane Courbit, og
greiðslur frá UMP-flokknum sem notaðar
voru til að þurrka upp skuldir vegna kosninga-
baráttunnar 2012.
Efast ekki um sakleysi
Heimspekingurinn Bernard Henri-Lévy átti
talsverðan þátt í þeirri ákvörðun Frakka að
fara í hernað gegn Muammar Gaddafi árið
2011. Eftir að máli Sarkozy var formlega vísað
til dómstóla og hann kærður fyrir meðsekt í
spillingu og að leyna tilvist líbísks fjár, sagðist
Henri-Lévy „ekki í minnsta vafa“ um sakleysi
forsetans fyrrverandi.
„Ég er ekki aumasta vitnið að þáverandi at-
burðum og mér dettur ekki í hug að Nicolas
Sarkozy geti verið sekur um það sem hann er
nú ásakaður um. Líbía Gaddafis, eins og Sýr-
land Bashar El-Assad, eru eins og litlar Ljú-
bjönkur (fyrrum höfuðstöðvar rússnesku
leyniþjónustunnar KGB) í eyðimörkinni þar
sem linnulaust eru spunnar falskar ásakanir
og gölnum orðrómi fengnir vængir,“ sagði
Bernard Henri-Lévy. Hann bætti því svo við,
að herförin gegn Líbíu hefði verið rétt og sömu
leið hefði átt að fara gegn Sýrlandi fyrir löngu.
Hefnd Gaddafis?
Var það markmið Sarkozy með herförinni
gegn Líbíu fyrir sjö árum, sem hann átti frum-
kvæðið að, að koma einræðisstjórn Gaddafis
fyrir kattarnef? Þeirri spurningu var varpað
fram í umræðuþætti á sjónvarpsstöð franska
þingsins í lok mars, tveimur dögum áður en
rannsóknardómarinn Serge Tournaire kærði
Sarkozy vegna hins meinta framlags Gaddafis
í kosningasjóð hans.
Eftir vinsamleg samskipti reiddist Sarkozy
Gaddafi er sá síðarnefndi neitaði að taka þátt í
stofnun Miðjarðarhafssambandsins í júlí 2008,
sem er samstarfsvettvangur 28 ESB-ríkja og
15 arabaríkja um að tryggja stöðugleika á
svæði sambandsins. Sarkozy átti frumkvæðið
að stofnuninni og þótti sjálfkjörinn til að leiða
sambandið. Gaddafi var hins vegar á því að
hann væri sjálfkjörinn í hlutverkið og reri und-
ir niðri gegn Sarkozy. Við það urðu vinslit og
mörg arabaríki kunnu heldur ekki að meta af-
stöðu Gaddafis. Völdu Frakkar á endanum að
koma Gaddafi frá án þess þó að vera með áætl-
anir um varanlega og trausta pólitíska framtíð
Líbíu.
Var það mat flestra í umræðuþættinum að
vinslit Sarkozy og Gaddafi væru ástæðan fyrir
því að forsetinn fyrrverandi hefur verið borinn
þeim sökum að hafa fjármagnað kosningabar-
áttu sína 2007 með gjafafé frá Líbíuleiðtog-
anum 2007. Á þetta lagði Axel Poniatowski,
fyrrverandi þingmaður og fyrrverandi formað-
ur utanríkisnefndar þingsins, sérstaka
áherslu. Sagði hann að plottið gegn Sarkozy
væri hefndarráðstöfun Gaddafis og nánustu
samverkamanna hans, eftir að hafa tapað titla-
toginu vegna Miðjarðarhafssambandsins og
verið hraktir frá völdum 2011.
Hvað býr að baki Mediapart?
Franska rannsóknarvefsetrið Mediapart
hefur komið mjög við sögu í málaferlum á
hendur Sarkozy og fyrst birt ýmsar ávirðingar
á hann og fleiri valda- og áhrifamenn. Vefsetr-
ið varð til fyrir tíu árum þegar hópur vonsvik-
inna blaðamanna á Le Monde sögðu upp til að
hefja eigin rannsóknarmiðil. Miklar efasemdir
um ágæti þess spruttu fram á vettvangi fjöl-
miðla. Almenningur myndi aldrei borga fyrir
fréttir á tímum ókeypis fjölmiðla og síðan
myndi fara á hausinn. Áratug seinna er öldin
önnur og Mediapart leiðandi miðill sem hvað
eftir annað hefur ráðið ferðinni í frönskum
fréttum. Hefur síðan flett ofan af spillingu í
iðnaðarstarfsemi, leitt til sakfellingar fyrrver-
andi ráðherra Sósíalistaflokksins fyrir undan-
skot frá skatti og nú síðast komið því í kring að
Sarkozy sætir formlegri réttarrannsókn sem
sakborningur.
Ef þetta er ekki nóg þá er hagnaður af starf-
semi Mediapart-vefsetursins en það er ein-
stakt á tímum ókeypis frétta á netinu.
Titlatog ástæða plotts gegn Sarkozy
 Hvert málið af öðru hefur verið tekið til rannsóknar í Frakklandi gegn Nicolas Sarkozy, fyrrver-
andi forseta landsins, frá því hann lét af embætti árið 2012  Harðneitar öllum ásökunum
AFP
Handaband Nicolas Sarkozy og Muammar Gaddafi takast í hendur utan við Elysee-höll í París
fyrir fund þeirra í desember 2007. Sarkozy er sakaður um að hafa þegið fé frá leiðtoga Líbíu.