Saga - 2007, Blaðsíða 67

vi› fless ari flró un, fannst Tómasi, flví i›ju leys i› „og óregl an eru
flau skjer in, sem flest ir ún g lín g arn ir far ast á, og mest hlotn ast íllt af,
á landi hjer; enn hvurttveggja lærist fla› helzt vi› sjó inn, eínk um
flar sem kaup sta› ir eru“. Und ir lok ævi sinn ar var hann flví ekki
eins áfram um a› efla flil skipa út ger› ina og hann haf›i ver i› á›ur
en hann flutti til Ís lands, nema skip in væru mönn u› bænd um og
búali›i fleirra, eft ir sömu regl um og hef› bund in ver stö›v a út ger› á
sunn an ver›u land inu.77
fiessi tog streita í hug mynd um Tómas ar um fram tí› ar skipu lag
ís lensks sam fé lags er um margt dæmi ger› fyr ir af stö›u evr ópskra
íhalds manna til fljó› fé lags flró un ar. Grunn hug mynd fleirra og fla›
sem teng ir flá helst sam an er áhug inn á a› verja ríkj andi fljó› fé lags -
ger› og ótt inn vi› flá upp lausn sem stund um fylg ir rót tæk um
breyt ing um á sam fé lag inu. fiví fer fló fjarri a› íhalds menn séu á
móti öllu flví sem telst horfa til fram fara. Vand inn var aft ur á móti
sá a› fleir áttu oft erfitt me› a› greina á milli fless sem fleim fund -
ust já kvæ› ar breyt ing ar (fram far ir) og nei kvæ› ar (bylt ing), og fletta
sést vel í vi› horf um Tómas ar til út ger› ar og flétt b‡l is. fiil skipa út -
ger› var flannig greini lega æski leg ef hún studdi vi› hag bænda -
stétt ar inn ar og ‡tti ekki und ir flótta úr sveit um, en fátt fannst hon -
um fló hættu legra fyr ir si› fer›i lands manna en gegnd ar laus vöxt ur
kaup túna vi› sjó inn. Á end an um tókst Ís lend ing um ekki a› fara
milli veg inn, sem Tómasi flótti æski leg ast ur, og nú b‡r yf ir gnæf andi
meiri hluti fleirra í bæj um vi› sjó inn. fijó› in lif ir fló enn, sem og
minn ing in um frum herj ana flrjá, og flví skipta sko› an ir fleirra enn
máli flótt hug mynd ir fleirra um fram tí› Ís lands hafi ekki all ar sta› -
ist tím ans tönn.
Hann ver› ur bisk up, ef hann lif ir
Tómas Sæ munds son er ein af lyk il per són um 19. ald ar inn ar á Ís -
landi, án fless fló a› au› velt sé a› benda á bein áhrif hans á ís lenskt
sam fé lag. Sta›a fólks í hug mynda sög unni mót ast fló ekki endi lega
af flví sem fleir af reka, held ur ekki sí› ur af flví sem fleir bjó›a upp
á — og a› flví leyti n‡t ur Tómas Sæ munds son ákve› inn ar sér stö›u.
Ung ur vakti hann at hygli me› al Ís lend inga fyr ir fer›a lag sitt á su› -
ur sló› ir, sem var kannski ekk ert ann a› en venju leg ur evr ópsk ur
tómas sæmundsson 67
77 Tómas Sæ munds son, „Ept ir mæli árs ins 1837“, Fjöln ir 4 (1838), III. Frjetta bálk -
ur inn, bls. 39–41.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 67