Saga - 2007, Blaðsíða 114

eigi a› ríkja fljó› ræ›i Ís lend inga og vald dreif ing. Um flessi tvö
mark mi› voru flre menn ing arn ir sam mála.
Vi› fangs efni flessa kafla er a› greina hug mynd ir flre menn ing -
anna um fling stjórn ina og til lög ur fleirra um n‡ sköp un ís lenskra
stjórn mála. Ví›a ver› ur leit a› fanga til a› út sk‡ra kenn ing arn ar
flrjár en sjón um vand lega beint a› tveim sk‡r inga flátt um; ann ars
veg ar flró un ís lensku fling stjórn ar inn ar, eink um tengsl um stjórn -
mála og stjórn s‡slu; hins veg ar hug mynda grunni kenn inga smi› -
anna flriggja, sér stak lega hug mynd um hvers og eins um e›li og
flroska mögu leika manns ins. Einnig er kann a› hvort og flá hvern ig
kenn ing ar hvers fræ›i manns um fling stjórn og l‡› ræ›i tengd ust
reynslu hans af ís lensk um stjórn mál um og ís lensk um stjórn mála -
mönn um.
Frá upp hafi l‡› ræ› is skipu lags á Vest ur lönd um voru ger› ar sér -
stak ar rá› staf an ir til fless a› vald haf ar í hinu n‡ja skipu lagi heg› -
u›u sér ekki me› sama hætti og hinn ein valdi kon ung ur haf›i gert.
Í stjórn ar skrám var und ir strik a› a› vald haf ar hef›u ekki heim ild til
ge› flótta á kvar› ana, gætu ekki skar a› eld a› eig in köku e›a hygla›
skjól stæ› ing um sín um me› út deil ingu op in berra gagna og gæ›a til
fleirra. Vald haf ar ættu a› vera um bo›s menn fljó› ar inn ar og fara
me› vald í til tek inn tíma. Rík is vald i› væri var an leg eign fólks ins,
sem feng in væri valds mönn um til tíma bund inn ar rá› stöf un ar á
grund velli sátt mála, stjórn ar skrár, sem kvæ›i á um gagn kvæm ar
skuld bind ing ar og rétt indi fólks ins og hand hafa alls op in bers
valds. L‡› ræ› is ríki væri rétt ar ríki, flar sem all ir væru jafn ir fyr ir
lög un um. Hætt an á mis notk un rík is valds ins var tal in meiri en svo
a› hér væri lát i› vi› sitja. Kenn ing in um flrí skipt ingu rík is valds ins
var sprott in úr bit urri reynslu af ein völd um kon ungi, sem yf ir leitt
lét ekki völd sín af hendi fyrr en eft ir bló› ug átök, styrj ald ir og bylt -
ing ar. Rík is vald inu var flví skipt í dóms vald, fram kvæmda vald og
lög gjaf ar vald. Eng inn einn a› ili skyldi fara me› allt vald held ur
hafa virkt a› hald frá ö›r um vald höf um og stofn un um rík is valds -
ins. Einnig átti a› skilja á milli stjórn mála og stjórn s‡slu. Á milli
stjórn mála manna og emb ætt is manna hins op in bera skyldi ríkja
glögg verka skipt ing: fijó› fling i› setti lög og mót a›i al menna stefnu
í mál efn um fljó› fé lags ins. Rík is stjórn skyldi ann ast fram kvæmd ina
en op in ber stjórn s‡sla skyldi vera í hönd um óhlut drægra emb ætt -
is manna, sem störf u›u á grund velli fag legra sjón ar mi›a ein göngu.
L‡› ræ› is fljó› fé lag skyldi vera sam fé lag byggt á dreif ingu valds.
Kenn ing in um fling stjórn ina er and stæ›a kenn ing ar inn ar um
svanur kristjánsson114
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 114