Saga - 2007, Blaðsíða 95

1) Kjós end ur eru vald haf ar, sem í kosn ing um fram selja vald sitt
í hend ur kjörn um full trú um, fling mönn um.
2) fiing menn eru vald haf ar, sem fela rík is stjórn a› fara me›
fram kvæmda vald í um bo›i flings ins. Rík is stjórn sit ur í skjóli lög -
gjaf ar valds ins.
3) Rík is stjórn skipt ir me› sér verk um; ein stak ir rá› herr ar st‡ra
sín um rá›u neyt um í um bo›i rík is stjórn ar, flar sem for sæt is rá› -
herra sit ur í önd vegi.
4) Dag leg stjórn s‡sla er í hönd um starfs fólks rá›u neyta, sem
ber ábyrg› gagn vart vi› kom andi rá› herra.
Í heild sinni er kenn ing in um fling stjórn ina sem lei› til l‡› ræ› -
is heil steypt og jafn vel glæsi leg til raun til a› brúa hina brei›u og
djúpu gjá sem skil ur a› ein veld is stjórn og beint l‡› ræ›i. Hug -
mynd in um full veld is rétt fólks ins er feng in úr smi›ju beins l‡› ræ› -
is, en fljó› fling i› hef ur al gert vald me› svip u› um hætti og sá ein -
vald ur sem vir› ir lög in en ger ir til kall til æ›stu valda og vi› ur -
kenn ir enga vald hafa sem jafn ingja.4
Frá sjón ar hóli l‡› ræ› is hef ur fling stjórn ar kenn ing in margt sér
til ágæt is. Fólk i› er sett í önd vegi, valda kerf i› er ein falt og gegn sætt
og ábyrg› vald hafa er sk‡r. Full trúa l‡› ræ› i› fær fast mót a› hlut -
verk. Ein um vald hafa, fljó› fling inu, er fali› hlut verk mi› st‡r ing ar
og sam ræm ing ar í stjórn fljó› fé lags ins. En flví fer ví›s fjarri a›
fling stjórn in sé eina lei› in til l‡› ræ› is. Í rö› um l‡› ræ› is sinna hef -
ur fling stjórn in ávallt ver i› um deild. Stund um hef ur gagn r‡ni á
fling stjórn ina ver i› há vær en fless á milli hafa kom i› tím ar flar sem
kenn ing in er hin ríkj andi kenn ing um l‡› ræ›i. Vin ir l‡› ræ› is
studdu fling stjórn ina og óvin ir l‡› ræ› is beindu spjót um sín um
flang a›.
Rétt eins og a›r ar kenn ing ar um l‡› ræ›i er kenn ing in um fling -
stjórn ina sam sett kenn ing, bygg› á ákve› inni skil grein ingu á l‡› -
ræ›i, sér stöku gild is mati og mati á reynslu Vest ur landa af l‡› ræ›i.
Beint l‡› ræ›i er skv. kenn ing unni tali› ófram kvæm an legt í fjöl -
menn um og flókn um fljó› fé lög um Vest ur landa. Vi› fless ar a› stæ› -
ur ver›i full trúa l‡› ræ›i hi› eina sanna l‡› ræ›i. L‡› ræ›i merk ir a›
ísland á leið til lýðræðis 95
4 Um fjöll un in um l‡› ræ›is kenn ing ar bygg ist tals vert á: Svan ur Krist jáns son,
„Stofn un l‡› veld is — N‡ sköp un l‡› ræ› is“, Skírn ir 176 (vor 2002), bls. 7–45,
eink um bls. 35–40; Svan ur Krist jáns son, „Ís land á lei› til l‡› ræ› is. Lög gjöf um
stjórn Reykja vík ur 1872–1914“, Rit i› 6:2 (2006), bls. 115–142, eink um bls.
136–142; og Svan ur Krist jáns son, „Ís land á lei› til l‡› ræ› is. Áfeng is lög gjöf in
1887–1909“, Saga XLIV:2 (2006), eink um bls. 51–52, 83–88.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 95