Saga - 2007, Blaðsíða 221

ist enn frek ar …“ (bls. 143). Í fyrstu „auka lög um“ Dags brún ar ári› 1906 var
bog inn ekki spennt ur meir en svo a› reynt var a› festa kaup i› vi› hærri
mörk fless sem flá gekk í Reykja vík.
Fyr ir flann sem les i› hef ur er lenda verka l‡›s sögu tek ur lest ur inn um
flró un Dags brún ar fyrstu ára tug ina stund um óvænta stefnu:
fieg ar radd ir fóru a› heyr ast um a› rétt væri a› kn‡ja í gegn kaup -
hækk un mælti for ma› ur fé lags ins á móti og kva› ein s‡nt a› kaup -
hækk un drægi ver› lag i› upp. Hins veg ar benti hann á a› ‡ms ar a›r ar
lei› ir væru fær ar til a› bæta kjör in. Hann hvatti menn til a› stofna
kaup fé lag í flví skyni a› stu›la a› lækk u›u vöru ver›i og hjálpa mönn -
um til a› losna úr skulda klafa kaup manna. Sem bú fræ› ingi lá einnig
nærri Sig ur›i Sig ur›s syni a› kenna mönn um a› yrkja jör› ina. fieg ar
lít i› væri a› gera mætti brjóta land til rækt un ar og rækta kart öfl ur e›a
ann an jar› ar gró› ur sem draga myndi úr verstu áhrif um at vinnu leys is
og fá tækt ar (bls. 115).
A› sögn fior leifs voru flessi vi› brög› lei› tog ans dæmi ger› fyr ir a.m.k.
fyrsta ára tug fé lags ins. Dags brún ar menn stofn u›u Pönt un ar fé lag Reykja -
vík ur 1906 og Sam eigna kaup fé lag Reykja vík ur 1908, bæ›i mjög skamm líf.
Dags brún eign a› ist „fé lags teig“ til kart öflu- og græn met is rækt ar á Mel un -
um, á ófrjórri jör› svo hann reynd ist ekki sú lei› til sjálfs hjálp ar sem til stó›.
Full trú ar fé lags ins bör› ust fyr ir bæjar einka sölu á mjólk og einnig fyr ir al -
fl‡›u brau› ger›, eink um á árum fyrra strí›s. Mjög bar á hug mynd um um
a› al fl‡›u sam tök in skyldu fara út í at vinnu rekst ur — helst me› sam vinnu -
sni›i — til a› bæta úr ney› al fl‡›u, elleg ar a› bær inn stæ›i a› slík um
rekstri. Bygg ing ar fé lag Reykja vík ur var stofn a› 1919 und ir hand ar ja›ri Al -
fl‡›u sam bands ins og um líkt leyti stofn a›i Dags brún fé lag i› „Samn ings -
vinnu“, verk taka fyr ir tæki um hafn ar vinnu, og reyndi a› beita áhrif um sín -
um vi› höfn ina til a› verka menn ynnu flar frek ar en hjá keppi naut un um,
en at vinnu leys i› ári› 1921 drap fyr ir tæk i›.
Sú hug mynda fræ›i a› telja all an op in ber an rekst ur „sós íal ísk an“ í e›li
sínu kom frá Englandi og Nor› ur lönd um. Eins og fram kom í til vitn un var
vi› leitni fé lags ins til ‡m iss kon ar at vinnu rekst urs stillt upp sem val kosti í
sta› inn fyr ir har›a launapóli tík. Sú trú a› bæta mætti kjör in eft ir ö›r um
lei› um en me› flví a› flvinga at vinnu rek end ur til a› grei›a hærra kaup
var› e›li lega bein lín is til a› slæva eggj ar vopn anna. Mér finnst fla› galli a›
fior leif ur legg ur mjög lít i› mat á fletta brölt fé lags ins. Skil a›i fla› ár angri?
Hann dreg ur hvergi bein ar álykt an ir fless efn is. fia› vir› ist fló blasa vi› af
lestr in um a› ár ang ur fless ara bar áttu a› fer›a hafi ver i› mjög r‡r.
fiá vík ur sög unni a› sto› núm er tvö, póli tísku bar átt unni, sem sner ist
a› mestu um fram bo› til bæj ar stjórn ar. Fyrsta ára tug inn bau› Dags brún
fjór um e›a fimm sinn um fram lista, ‡m ist ein e›a me› ö›r um. Verka l‡› ur -
inn var fló ekki far inn a› tala sínu máli sjálf ur, sjaldn ast voru Dags brún ar -
menn flar í fram bo›i held ur vel vilj a› ir mennta menn og mjög borg ara leg ur
svip ur var á list un um. Sjálf stæ› is mál yf ir skygg›u enn önn ur lands mál
ritdómar 221
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 221