Saga - 2007, Blaðsíða 107

barna og ung linga. Hann var
a› al höf und ur fræ›slu lag anna
frá 1907 og einn flriggja höf -
unda a› Les bók handa börn um og
ung ling um, sem kom út á ár un -
um 1907, 1908 og 1910 í flrem ur
bind um. Sig rí› ur Matth í as dótt -
ir sagn fræ› ing ur hef ur rann -
sak a› flró un ís lensks fljó› ern is
á fless um tíma. Hún seg ir m.a.
a› fræ›slu lög un um og les bók -
inni hafi ver i› ætl a› „a› styrkja
fljó› ern is lega sjálfs mynd upp -
vax andi kyn sló›a, a› ala upp
flegna sem settu fljó› ern is lega
sjálfs mynd í önd vegi.“17
Eft ir fyrri heims styrj öld ina
fékk Gu› mund ur áhuga á kyn -
bóta stefn unni svoköll u›u, skrif a›i um hana grein ar og sem lands -
bóka vör› ur sá hann til fless a› safn i› ætti rit verk helstu fræ›i -
manna á svi›i kyn bóta- og kyn flátta hyggju.18 Ári› 1922 birti Gu› -
mund ur grein í tíma rit inu And vara flar sem hann ger ir me› vel -
flókn un grein fyr ir kenn ing unni um „mann kyn bæt ur“.19 Gu› -
mund ur tel ur a› kenn ing in hafi ver i› sönn u› me› ít ar leg um rann -
sókn um fræ›i manna. Ljóst er a› Gu› mund ur er flarna mjög frá -
hverf ur l‡› ræ› inu og bo› ar stjórn „úr vals manna“. For ingja d‡rk un
hans er mjög ein læg og af drátt ar laus og hann skrif ar m.a.: „Sú fljó›,
sem hef ir ekki efni á a› eiga fræga syni, hef ir ekki efni á a› lifa“ (bls.
ísland á leið til lýðræðis 107
Sjá: Ólaf ur fi. Krist jáns son, Kenn ara tal á Ís landi 1 (Reykja vík 1958), bls. 186. Sjá
einnig: Jörgen L. Pind, Frá sál til sál ar. Ævi og verk Gu› mund ar Finn boga son ar
sál fræ› ings (Reykja vík 2006). Bók Jörg ens ein skor› ast a› mestu vi› um fjöll un
um sál fræ›i kenn ing ar Gu› mund ar og snert ir lít i› vi› fangs efni fless ar ar
grein ar.
17 Sig rí› ur Matth í as dótt ir, Hinn sanni Ís lend ing ur. fijó› erni, kyn gervi og vald á Ís -
landi 1900–1930 (Reykja vík 2004), bls. 59–60.
18 fiannig eru á Lands bóka safni–Há skóla bóka safni ein 20 rit verk eft ir sænsk an
pró fess or í „ras biologi“, Herm an Lund borg, sem út komu á ár un um 1901–
1932 á sænsku, ensku og fl‡sku. Vig fús Geir dal sagn fræ› ing ur benti mér á
fletta.
19 Gu› mund ur Finn boga son, „Mann kyn bæt ur“, And vari 47 (1922), bls. 184–204.
Guðmundur Finnbogason.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 107