Saga - 2007, Blaðsíða 195

á fleirri 13. en átt sitt blóma skei› á 14. og 15. öld, sem ein kennd ist af flví a›
sí fellt var prjón a› vi› at höfn ina og d‡ri dag ur — Corpus Christi — var› ein
af meg in há tí› um kirkju árs ins. Átök si›a skipt anna stó›u einmitt a› stór um
hluta um ólík ar túlk an ir á e›li alt ar issakra ment is ins — bisk upinn í Vín hélt
flví fram ári› 1536 a› um fla› sner ist mál i›.7 Ekki a› ég flyk ist geta sk‡rt
hvert sam heng i› var ná kvæm lega en mér s‡n ist nær tækt a› tengja hnign -
un bann fær ing ar vi› breyt ing ar á merk ingu alt ar issakra ment is ins — sem
var› aldrei samt eft ir me› fer› Kalvíns, Lúth ers og kirkju flings ins í Trent. Ef
ég skil fletta rétt var alt ar issakra ment i› grí› ar lega hla› i› og kraft mik i›
tákn í hug um sí› mi› alda fólks, og lyk il at ri›i í flví var a› fla› sam ein a›i alla
kristna menn og veitti fleim a› gang a› leynd ar dómi og ná› me› hætti sem
er ekk ert ann a› en gald ur. fiátt taka í flessu veitti fólki hlut deild í gu› dóm -
in um og sú hlut deild gaf flví gildi — fleir sem voru sett ir út af sakra ment -
inu höf›u ein fald lega minna gildi en hin ir. fia› sn‡st ekki bara um sálu -
hjálp, a› flókn ast gu› dóm in um til a› kom ast til himna rík is, held ur ligg ur í
flessu skil grein ing á flví hva› fla› er a› vera heil mann eskja, semsé: krist -
inn ma› ur er hold, bein og hug ur — eins og hei› ingj ar — plús flessi hlut -
deild í gu› dóm in um og án henn ar er hann óheill. Og fla› er óflol andi
ástand fyr ir flann sem trú ir á flessa skil grein ingu. Ef ma› ur fer a› ef ast um
hana — og fla› var fólk sann ar lega far i› a› gera á fyrri hluta 16. ald ar — flá
hætt ir bann fær ing fljót lega a› vera mjög áhrifa ríkt vopn. fia› var sem sagt
menn ing ar leg og hug mynda fræ›i leg breyt ing — og nú byggi ég á rann -
sókn Miri Rubin — sem olli flví a› alt ar issakra ment i› fékk n‡tt inn tak og
n‡ja merk ingu á 16. öld. Ég vil leggja til a› sú breyt ing end ur speglist líka í
breyttri af stö›u til bann fær inga og af lausn ar — hversu gjör breytt hún var
sést vel á frá bæru dæmi sem Lára rek ur í sí› asta meg in kafla rit ger› ar inn ar
um ófar ir Sess el íu Lofts dótt ur sem Giss ur Ein ars son neit a›i um af lausn
ári› 1544. Sk‡r ara dæmi um n‡j an skiln ing og n‡j an hugs un ar hátt er vart
hægt a› finna. fia› er líka ein stak lega um hugs un ar vert dæmi flví a› hin
n‡ja hug mynda fræ›i var af ætt húman ism ans, sem vi› tengj um venju lega
vi› ví› s‡ni og vir› ingu fyr ir mann in um en á sér sem sagt b‡sna grimmi leg -
ar hli› ar. fia› er ómaks ins vert a› reyna a› skilja vel hva› flarna var a› ger -
ast flví vest ræn ir menn hafa sí› an á 16. öld lagt sömu hug mynda fræ›i og
Giss ur til grund vall ar sam skipt um sín um vi› fólk í ö›r um heims hlut um —
og gera enn, til mis lít illa heilla fyr ir mann kyn i›.
VII.
Ég hef au› vit a› sér stak ar ástæ› ur fyr ir flví a› vilja spyr›a sam an bann fær -
ing ar og alt ar issakra ment i›. Alt ar issakra ment i› er teg und af fórn og um
andmæli 195
7 „Pro sacrificio missa (ibi enim cardo rer um vertit ur) … fortit er pugnand um
erit“. Concili um Trident in um: di ari or um, act ar um, ep i stol ar um tract a tu um nova
collect io I–XII (Fri bo urg 1901–1938), hér IV, bls. 57.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 195