Breiðfirðingur - 01.04.1993, Page 47

BRÉF TIL MÓÐUR
45
„Er það athugunarefni og, að eg held sérkennilegt fyrir ís-
lenska þjóð, að maður, sem er sjálfmenntaður, en ekki skóla-
genginn, skuli rita jafnmerka bók, og þessi er. En skólalær-
dómur varpar stundum glýju í augu manna, gerir þá fastskorð-
aða, kerfisbundna og einstrengingslega, svo að það getur verið
hagur, að vera án hans, þótt hann veiti á hinn bóginn kjölfestu
og aðhald, sem kemur oft í veg fyrir allt of mikil gönuhlaup.
Bókin er merkileg tilraun í þá átt, að uppgötva þau lögmál,
sem fegurð íslensks máls fer eftir og er bundin við. Er þar að
vísu aðeins rætt um eina hlið málfegurðar, fagra hrynjandi, en
höf. er vel ljóst, að fleiri atriði þarf að taka til greina, ef vel á að
vera. I aðalatriðum grunar mig, að höf. hafi rétt fyrir sér, þótt eg
hafi að vísu ekki haft tíma né tækifæri til að kryfja það mál til
mergjar eða rannsaka til hlítar, - að fornmenn hafi farið eftir
vissum reglum um hrynjandi, er þeir settu saman óbundið mál.
En sennilegast þykir mér, að þær reglur hafi verið þeim ósjálf-
ráðar, líkt og öll íslensk skáld hafa frá landnámstíð ort með ljóð-
stöfum (stuðlum og höfuðstöfum), þótt enginn kynni til skamms
tíma þær reglur fram að setja, sem Ijóðstafasetning hlítir. Höf.
vill sanna mál sitt með dæmum úr Islendingasögum og öðrum
fomritum, og gerir hann þar það glappaskot, að gera ráð fyrir
sömu áherslu að fornu sem að nýju, en ekki kemur það mjög til
baga, því að aðalmunurinn er fólginn í aukaáherslum, sem voru
oft öðruvísi í fornu máli og nýju, og var að vísu, að því er virðist
öll hrynjandi stirðari og þunglamalegri í fommáli en nýmáli. En
um mörg önnur atriði í bókinni virðist mér höfundur hafa farið
villur vegar, og get eg að mestu leyti sparað mér það ómak, að
telja þau upp, því að yfirleitt er ég sammála aðfinnslum séra
Jóhannesar L.L. Jóhannssonar í ritdómi þeim um bók þessa,
sem birst hefur í „Verði“ og kom síðan út sérprentaður. ...
Annars hygg eg uppgötvanir og reglur höfundar geti orðið
til mikilla málfarsbóta, þótt auðvitað sé fögur hrynjandi aðeins
eitt af þeim atriðum, sem skapa fagurt mál, eins og höf. tekur
líka réttilega fram. ...
Og eitt er víst, - hókin á það skilið, að hún sé lesin með
athygli og gagnrýni, og býst ég við, að hún geti orðið orsök