Tímarit Máls og menningar - 01.06.2015, Side 42

G u ð n i Tó m a s s o n
42 TMM 2015 · 2
hugmyndum manna um heiðurslaunin, milli heiðursins sem þau eru sögð
fela í sér og hugmynda um eftirlaun og fjárhagslegan stuðning við listamenn
sem eru búnir eða við það að ljúka gifturíkum starfsferli. Þegar tónlistar-
maðurinn Megas hlaut heiðurslaun Alþingis árið 2003 sagði hann í viðtali
við DV að peningar virtust almennt fælast sig frekar en nokkuð annað. Hann
bætti svo við:
Það hefur alltaf virst eins og það séu einhverjir verndarmúrar þarna. Ég veit ekki
hvort það sé hægt að kalla það viðurkenningu frá fólki þó að maður fái laun frá
hinum svokölluðu fulltrúum þess. Þið verðið bara að athuga hvort þið fáið ekki ein-
hver falleg lesendabréf. 42
Eins og hans er von og vísa setti Megas því fyrirvara við þann heiður sem
fylgir heiðurslaunum og vakti um leið upp spurningar um fulltrúalýðræðið
almennt og þjónustuhlutverk kjörinna fulltrúa. Í orðum hans vottar fyrir
efasemdum um hæfni allsherjar- og menntamálanefndar til að meta listrænt
ágæti og einnig má af þeim dæma að yfirbragð heiðurslaunanna hafi einkum
einkennst af virðingu fyrir hinum háleitu listum; ritlist, myndlist, sígildri
tónlist og leiklist.
Vitanlega snúast heiðurslaun um heiður og táknrænan þakklætisvott
fulltrúa þjóðarinnar fyrir vel unnin störf, en svo einfalt er málið auðvitað
ekki. Upphæð launanna skiptir hlutaðeigandi listamenn mismiklu máli
og eins fer ekki ýkja mikið fyrir hópi heiðurslistamanna á hverjum tíma
eða þeim heiðri sem sagður er fylgja nafnbótinni. Það er oft svo að lítið fer
fyrir táknrænum aðgerðum og athöfnum ef fáir vita af þeim eða kunna að
Fjöldi heiðurslistamanna eftir árum: 1945–2014
30
25
20
15
10
5
0
19
45

19
50

19
55

19
60

19
65

19
70

19
75

19
80

19
85

19
90

19
95

20
00

20
05

20
10

20
14