Tímarit Máls og menningar - 01.06.2015, Blaðsíða 110

J o h n F r e e m a n
110 TMM 2015 · 2
bókarinnar hafði hann skrifað fyrir slagið, og hækukverið Sorgargondóllinn
(1996).
Hækuyrkingarnar, sem Tranströmer lagði sig í auknum mæli eftir í kjölfar
heilablóðfallsins, voru að sögn Monicu „tæknileg og raunhæf lausn, sem
kom eðlilega.“
Tomas jánkar um leið og Monica heldur áfram: „Ég held að þessi ströngu
form feli í raun í sér visst frelsi. Að vinna með þær hömlur sem formið leggur
á mann getur tekið á sig mynd eins konar leiks.“
Þegar spurt er hvað minnisbækur Tranströmers geymi, hvort enn sé von á
einum lokaleik, færist skuggi yfir andlit Monicu og herbergið þrengist.
– Ég held að þér sé óhætt að sleppa þessari spurningu, Tomas, segir
Monica.
Það er til heill kistill af bréfum og „örlítið safn er á döfinni,“ segir Monica,
„svo mikið vitum við.“ Og við það er lokapunkturinn settur við samtal
okkar. Monica býður okkur virðulega inn í litla eldhúsið, þar sem föt með
kjúklingabitum og hrísgrjónum, gróft brauð og bjórkrúsir bíða.
Klukkustund síðar, að máltíðinni lokinni og eftir stutta heimsókn til
nágranna þeirra hjóna, komum við aftur í bláa húsið til að kveðja gestgjafa
okkar í síðasta sinn. Ljósmyndirnar hafa verið teknar, búið er að bóka farið
með ferjunni.
Ég kem að Tranströmer þar sem hann situr úti í garði baðaður geislum
sólarinnar, aftur kominn með útvarpið í kjöltu sér. Monica situr við hlið
hans og hvílir hönd sína á hné hans. Sænska ríkisútvarpið er að spila „Söng-
inn til mánans“ úr óperu Dvoráks, Rusalka, einni fegurstu óperu sem samin
hefur verið.
Og þannig, rétt si svona, færir alheimurinn okkur í fang eina af sínum
óvæntu vísbendingum. Tranströmer var mikilfenglegt ljóðskáld af því að
hann fann leið til þess að hugleiða óendanleikann, og neitaði að líta undan.
Ein af ástæðum þess að honum auðnaðist að gera það svo fagurlega var þó
sú, að rétt eins og hver sá söngvari sem syngur betur í dúett, þá gerði hann
það ekki – og gerir það ekki – einn og óstuddur.