Tímarit Máls og menningar - 01.11.2015, Blaðsíða 21

S í s í f r í k a r ú t
TMM 2015 · 4 21
vel varið í uppbyggingu stórrar ríkisstofnunar sem taka á við því starfi sem
þegar er unnið um allt land.
Hvað væri hægt að gera annað fyrir milljarð króna? Gefum okkur að
meðalverð á barnabók sé 3.000 krónur, allt frá ódýrum kiljum eins og Skúla
skelfi upp í dýrar innbundnar skáldsögur og fræðibækur. Fyrir milljarð
hefði mátt kaupa 333.333 bækur og dreifa þeim jafnt á alla 176 skóla landsins.
Það gerir um það bil 1.894 bækur fyrir hvern skóla.
Vitaskuld mætti taka hluta af þessari upphæð, semja við höfunda og
útgefendur og hanna rafbókasafn fyrir börn á borð við þau ensku sem kaupa
má áskrift að á netinu14. Það er sérkennilegt vinnulag að spjaldtölvuvæða
skólana án þess að hugsa fyrir því að börnin hafi aðgang að íslensku lesefni
í þeim. Rafrænt bókasafn fyrir spjaldtölvur kynni að lokka marga krakka
inn í lesturinn.
Hluta af gjöfinni frá frúnni í Hamborg hefði mátt setja í sjóð sem styrkti
lestrarhvetjandi verkefni. Í þjóðarsáttmálanum stendur aðeins: „Sjóðir á
vegum ráðuneytisins á leik­ og grunnskólastigi verða með sérstaka áherslu
á lestur og læsi meðan samningurinn er í gildi.“15 Þeir sjóðir sem hér um
ræðir eru Þróunarsjóður námsgagna og Sprotasjóður. Ekki kemur fram að
lagt verði aukið fé í þessa sjóði en hvorugur þessara sjóða rís undir hlutverki
sínu, eins og Aðalheiður Steingrímsdóttir, varaformaður Kennarasam bands­
ins, hefur bent á.16 Sjóðirnir hafa ekki rétt hlut sinn frá hruni, Sprotasjóður
er nærri því en Þróunarsjóðurinn er aðeins 62,5% þess sem hann var að
verðgildi. Ásókn í sjóðina er umtalsvert meiri en ráðstöfunarfé. Í ár var
sótt um styrki í Sprotasjóð fyrir 360 milljónir en til úthlutunar voru um
49 milljónir.17 Umsóknir í Þróunarsjóðinn námu um 164 milljónum en til
úthlutunar voru rúmar 48 milljónir.18 Þess má geta að báðir þessir sjóðir
eru bundnir skólakerfinu, samtök eða einstaklingar sem vinna að lestrar­
hvetjandi verkefnum handa börnum utan skóla hafa enga möguleika á
styrkjum úr þeim.
Það er í sjálfu sér gott að gefa kennurum kost á stuðningi og utanumhaldi.
En var það stuðningur við skimanir sem helst vantaði? Engar rannsóknir
virðast liggja að baki þeirri sannfæringu að kennarar viti ekki hvernig ein­
stakir nemendur standa í lestri eða að skortur á nákvæmum mælingum
sé orsök hnignandi lestrar. Eða er hugsunin sú að besta leiðin til að bæta
árangur íslenskra skólabarna á alþjóðlega PISA prófinu sé að þrautþjálfa þau
í því að taka slík próf?
Áhugi á lestri leiðir til árangurs
Ótal rannsóknir sýna að tengsl eru milli lestraráhuga eða ánægju af bóklestri
og árangurs í lesskilningi.19 Þetta sýna PISA prófin einkar vel – sömu próf og
ætlunin er að þjálfa íslensk skólabörn til að ná betri árangri í. Lesskilningur