Tímarit Máls og menningar - 01.11.2015, Síða 42

J ó n Yn g v i J ó h a n n s s o n
42 TMM 2015 · 4
Í öruggum höndum
Árangurinn af sjálfsvitund bókanna og aðlaðandi frásögn Jóns verður sá
að lesandinn hvílir öruggur í frásögninni. Sögumaður hefur búið honum
öruggan stað, líkt og hann sé á trúnó með sögumanni sem treystir honum
fyrir innstu leyndarmálum sínum. Það sama má segja um eitt helsta
frásagnarbragð Jóns, fyrirboða og aðvaranir. Í upphafi Aukaspyrnu á Akur­
eyri er boðaður dauði einnar persónunnar sem þó verður ekki fyrr en í
blálok bókarinnar:
Ég ákvað að skrifa EKKI bók um ferðina til Akureyrar í fyrra því það gerðist ekkert
svo margt merkilegt þá. Ég ákvað hins vegar að skrifa um mótið í ár því það var
bara fáránlegt hvað það gerðist margt á mótinu í sumar. Ég vil ekkert segja of mikið
strax en …:
Það deyr einn í þessari bók! (AáA, 9)
Draumar Jóns, en hann er berdreyminn í meira lagi, gegna svipuðu hlut­
verki, þeir auka spennuna í sögunni en búa lesandann jafnframt undir það
að hann eigi eftir að lesa um erfiða og stundum skelfilega hluti.
Þetta er mikilvægt vegna dauðsfallsins sem boðað er í upphafi annarrar
bókar, en ekki síður vegna sögu Ívars og ofbeldisins sem hann verður fyrir.
Samtakamáttur vinanna og aðstoð frá fullorðnum bjargar honum úr þeim
hremmingum í fyrstu bókinni en það þarf að bjarga Ívari oftar eins og
kemur á daginn í síðari bókunum.
Það steðjar ýmis ógn að strákum og stelpum í Fótboltasögunni miklu,
sem þarf að sigrast á, og það gera þau, ekki síst í krafti samstöðu og vináttu.
Helsta ógnin í bókunum stafar frá hinum fullorðnu. Allar fjölskyldur, aðrar
en Ívars, eru samheldnar og foreldrar, systkini og þjálfarar standa eins og
klettar við hlið strákanna. Það er önnur ástæða þess að hægt er að láta þá
ganga í gegnum það sem þeir lenda í.
Þannig vinnur frásagnaraðferðin með atburðarásinni. Bæði sjálfsvís­
anir Jóns og hin nálæga og aðlaðandi frásögn gera það að verkum að þótt
heimurinn sem lesandi gengur inn í við lesturinn sé spennandi og þar geti
hættulegir og sorglegir atburðir gerst, þá er lesandinn alltaf í öruggum
höndum.
Sá ungi lesandi sem hefur lesið Fótboltasöguna miklu hefur þannig lært
ýmislegt um mannlífið. Um fólk sem er vont við börnin sín, glæpamenn sem
einskis svífast og slys sem geta breytt lífi fólks. En um leið hefur hann fræðst
um það hvernig hægt er að segja sögu og hvaða brögðum sögumenn geta
beitt. Og þessi brögð sögumannsins eru mikilvæg, án þeirra væri margt sem
ekki væri hægt að segja í barnabók.