Tímarit Máls og menningar - 01.11.2015, Blaðsíða 47

H i n g u l a s t r ö n d S i n b a ð s
TMM 2015 · 4 47
selskapsmaður og sagnamaður. Hann undi sér best í hópi annarra lista­
manna, menningarvita og bóhema, þar sem málsnilld og hugmyndaauðgi
voru í meiri metum en sjálfsagi og iðjusemi. Prestssonurinn var fríþenkjandi
guðleysingi með hausinn fullan af kenningum um menningu, heimspeki og
pólitík, og þurfti mikið að tjá sig.
Þessi lífsmáti föðurins bitnaði vitaskuld á heimilisrekstri og fjárhag fjöl­
skyldunnar. Ekki bætti úr skák að tekjur hennar af jarðeignum á Írlandi
rýrnuðu fljótt og hurfu loks alveg upp úr 1880. Fjölskyldan bjó lengstum á
Englandi og stóð þar í sífelldum flutningum úr einu leiguhúsnæði í annað.
Hún bjó alltaf við óvissu, stundum fátækt og skort. Þetta virtist þó lítið
angra John Butler Yeats sem ofan á allt annað var líka óbilandi bjartsýnis­
maður. Hið sama verður ekki sagt um konu hans. Þetta var alls ekki það líf
sem Susan hafði vænst þegar hún gekk að eiga stöndugan lögfræðistúdent.
Baslið og óvissan fór illa með hana. Hún eignaðist sex börn á tíu árum, allan
tímann með stórfelldar áhyggjur af fjárhag og afkomu fjölskyldunnar. Hún
varð fljótlega þunglynd og þögul eins og hún átti kyn til. Hún var ekkert
borgarbarn, hataði Lundúnir og saknaði Írlands og Sligo. Hún einangraðist
á Englandi, eignaðist þar aldrei vini og fór helst ekki út úr húsi. Hjónaband
hennar og Johns var aldrei hamingjusamt og tilfinningabönd hennar við
börnin veiktust fljótlega. Hún fékk heilablóðfall fjörutíu og sex ára, lagðist í
kör og lá þar til dauðadags þremur árum síðar.
Við þessar aðstæður var bernska Williams enginn dans á rósum. Honum
lynti líka illa við England og Englendinga. Í skóla var hann lagður í einelti og
reglulega laminn af öðrum skólapiltum, enda tilvalinn skotspónn, fátækur,
írskur og undarlegur. Hann glímdi við alls konar námsörðugleika og var
stimplaður tossi. Ekki varð hann sæmilega læs fyrr en tíu eða ellefu ára eftir
margra ára erfiði og ergelsi. Menn greinir á um það hvort hann hafi verið
lesblindur.9 Hitt er víst að hann varð með tímanum mikill lestrarhestur,
en alltaf skussi í stafsetningu og gat aldrei lært önnur tungumál en ensku,
hvernig sem hann reyndi. Sjálfur útskýrði hann námstregðu sína svona: „Af
því ég gat ekki einbeitt mér að ómerkari hlutum en eigin hugsunum var erfitt
að kenna mér.“10
Yeats segir frá æsku sinni og uppvaxtarárum í bókinni Reveries of Child­
hood and Youth, sem hann skrifaði um fimmtugt.11 Þar sagðist hann muna
fátt úr bernsku sinni nema sársauka, en bætti við: „Eymd mín var ekki
annarra verk, heldur hluti míns eigin hugarheims.“12 En sama bók sýnir líka
að æska hans var alls ekki eintómt volæði. Inn á milli komu góðar stundir
sem alfarið tengdust Írlandi og fyrst og fremst sýslunni Sligo á vesturströnd
landsins. Þar bjó móðurfólkið og þar dvöldust Susan og börnin flest sumur,
sem og fjölskyldan öll frá júlí 1872 til októbermánaðar 1874. Afi og amma
skáldsins voru William Pollexfen og Elizabeth, fædd Middleton. Þau bjuggu
þar sem hét Merville í höfuðstaðnum Sligo. Þetta var stórhýsi með 14 svefn­
herbergjum, enda fjölskyldan fjölmenn, Susan átti sjö bræður og fjórar systur.