Tímarit Máls og menningar - 01.11.2015, Blaðsíða 117

P ó s t u r i n n M e g a s
TMM 2015 · 4 117
til vill má finna slíka samúð í laginu um utangarðsskáldið Jóhannes Birki­
land.56 Kannski gætir andúðar á gróðapungum í laginu Um skáldið Jónas
þar sem „hræ“ listaskáldsins góða er sagt „sjórekið uppá fjörur gull strand­
lengjunnar“.57 Hugsanlega líka í Kæra Karí, þar er talað um prangarann
sem píni ömmugulu58 (en vinstrimenn eiga ekki einkarétt á andúð á gróða­
mennsku, t.d. hafa íhaldsamir hefðarsinnar verið henni andsnúnir).59 Máski
má sjá gagnrýni á frjálshyggju og Keflavíkurstöð í bragnum Ég á mig sjálf.60
Mælandinn í kvæðinu er ástandsmella sem heldur sig eiga sig sjálf en í reynd
er hún eign mellumömmu („mamaboba“). Þetta kann að þýða að Keflavíkur­
stöðin hafi gert Íslendinga að kanamellum. Þeir telji sig frjálsa en sé stjórnað
af auðmönnum, sannarlega marxísk hugsun. En þetta er bara ein af mörgum
mögulegum túlkunum textans.
Skafti telur að fram komi (marxísk?) gagnrýni á stéttarsamvinnustefnu
í textanum Af síra Sæma fróða.61 Þar gengur Djöfullinn í Dagsbrún eftir
að Sæmundur fróði hafði snuðað hann um kaup (arðrænt hann?). Gvendur
jaki, þáverandi formaður Dagsbrúnar, er (of)lofaður og látið sem mælt sé
með „alþýðustjórn“. En fullt eins má túlka þennan hluta textans sem alls­
herjarháð um vinstrisósíalískar skoðanir. Alla vega er ekki hlaupið að því að
túlka Sæmund fróða sem fulltrúa hins arðrænandi auðvalds. Hann er látinn
rýna í skræður stíft og sulla í rauðvíni á Íslendingabúllunni Select í París,
hugsa með hrolli til Íslands. Ekki ýkja auðvaldslegt athæfi.
Páll Baldvin Baldvinsson segir að lesendabréf hafi birst í Þjóðvilja þar sem
kvartað var yfir of mikilli umfjöllun um Megas og Dag Sigurðarson. Bréfrit­
arar hafi sagt að þeir tveir hafi haft litla þýðingu fyrir verkalýðsbaráttuna.
Páll Baldvin segir líka að ákveðinn hluti vinstrihreyfingarinnar hafi fyrir­
litið Megas, talið hann dæmi um úrkynjun kapítalismans.62 Er túlkun þess­
ara vinstrimanna á textum Megasar nokkuð verri en túlkun Skafta? Við má
bæta að Óttar Guðmundsson telur að það sé ekki tilviljun að Vinstri græn
hafi verið á móti því að hann fengi heiðurslaun listamanna. Þau hefðu heldur
viljað að þekkt vinstrisinnað skáld fengi þau. Óttar segir að vinstrimönnum
hafi ekki þótt Megas nógu fyrirsjáanlegur.63
Hvað um það, hið pólitíska í textum Megasar er nánast ávallt hæðnislega
framsett, ekki er mælt með neinum lausnum á vandamálum samfélagsins.
Fremur að hæðst sé að pólitískum hetjum og hugmyndakerfum. Frægur er
háðslegur bragur um Jónas frá Hriflu þar sem honum er lýst sem nokkurs
konar Hróa Hetti.64 Jónas skrifaði áhrifamikla Íslandssögu þar sem henni
er lýst sem hetjulegri baráttu Íslendinga við erlent vald (Íslandssagan er
stórsaga í huga Jónasar). Allt sem illa fór var Dönum og öðrum útlendingum
að kenna.
Megas afbyggir (?) þessa stórsögu, sérstaklega á fyrstu plötunni. Íslands­
sagan er þar tekin kerfisbundið fyrir og gert stólpagrín að helgisögum um
hinar og þessar hetjur frá Agli Skallagrímssyni til Jóns Sigurðssonar.65
Þetta gerði Megas löngu áður en það komst í tísku að „díbönka“ Íslands­