Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.2019, Blaðsíða 17

FÓKUS - VIÐTAL 1722. mars 2019
Toshiki hefur nú búið hér í 27
ár og talar góða íslensku. Hann
talar hins vegar ennþá japönsku
við börnin sín tvö. Árið 1999 skildu
Toshiki og Helga en Toshiki ákvað
þó að vera um kyrrt á Íslandi.
Kom það til greina að flytja aft-
ur til Japan?
„Það hefði verið vandkvæðum
bundið fyrir mig. Japanska kirkj-
an velur vel þá nema sem kom-
ast inn í prestaskólann og ætlast til
þess að þeir starfi lengi í kirkjunni.
Ég hafði aðeins þjónað í tvö ár og
svo flutt til Íslands. Þetta voru von-
brigði fyrir marga í japönsku kirkj-
unni og þeir létu mig vita af því.
Ég hefði þurft að sýna fram á eitt-
hvað mjög jákvætt, en ekki snúa
til baka eftir hjónaskilnað. Í Japan
hefði fólk tekið því á þann veg að
ég hefði snúið til baka með skottið
á milli lappanna. Ég var líka búinn
að eyða miklu púðri í að læra ís-
lensku og á samfélagið hérna. Auk
þess hafði ég mikla trú á þessu
nýja starfi. Ég vildi ekki glata þessu
öllu.“
Erfiðast að sjá á bak brottviknu
fólki
Starf Toshikis sem prestur inn-
flytjenda hefur tekið breytingum
líkt og þjóðfélagið. Hans störf hafa
sjaldnast verið lík störfum flestra
annarra presta. Mun stærri hluti
hefur falist í sáluhjálp og ráðgjöf
varðandi praktísk málefni.
„Fyrstu verkefnin voru að að-
stoða konur frá Asíu sem höfðu
gifst íslenskum mönnum. Þetta
voru mjög erfið mál. Það voru
nokkur dæmi þess að þær hefðu
verið keyptar til landsins og þær
einangruðust. Það ríktu einnig
miklir fordómar í garð þeirra því
þær töluðu ekki íslensku. Mín
störf fólust í því að hitta fólk og
reyna að finna lausn á vanda þess,
óháð trúarbrögðum, líkt og félags-
ráðgjafi. Á þessum tíma var lítið
fjallað um málefni innflytjenda,
en kirkjan tók það skref að koma
á þessari þjónustu, á undan sam-
félaginu.“
Til að byrja með hafði hann að-
setur á Biskupsstofu en síðan hefur
hann flakkað á milli kirkna. Hann
var lengst tíu ár í Neskirkju en hef-
ur nú aðstöðu í Breiðholtskirkju.
Innflytjendum hefur yfirleitt far-
ið fjölgandi á Íslandi síðan hann
tók við. Árið 2004 var Evrópusam-
bandið stækkað til austurs og þá
jókst fjöldi Pólverja og annarra
Austur-Evrópumanna á Íslandi. Í
hruninu dróst allt saman en þegar
birti til aftur fóru flóttamenn að
koma hingað í auknum mæli. Síð-
an 2015 hefur hann nær eingöngu
starfað á þeim vettvangi.
„Mér finnst það nokkuð merki-
legt að eftir að ég fór að sinna
flóttafólkinu hafa störf mín þróast
meira í áttina að hefðbundnum
prestsstörfum með þeim athöfn-
um sem fylgja. En það besta við
starfið er hversu mikið frelsi ég
hef í verkefnum mínum. Það eru
engin fordæmi, en ég fæ að skapa
þau fyrir framtíðina.“
En hvað er erfiðast?
„Þegar fólk er sent úr landi.
Þegar hælisleitandi kemur til mín
hugsa ég: Hvort kemur hvítt blóm
eða svart blóm? Fær hann að vera
eða verður hann rekinn úr landi?
Það er erfiðara fyrir okkur presta
að takast á við mál sem þessi því
við tökum þeim persónulega. Ann-
að á við um lækna og lögfræðinga
sem geta dregið skýra línu milli
sjálfs sín og skjólstæðinga sinna.
Við köllum fólk ekki skjólstæðinga
heldur bræður eða systur okk-
ar. Annars gætum við ekki þjónað
þeim sem prestar,“ segir Toshiki og
játar að hafa grátið í sumum tilvik-
unum.
Eftir að fólki hefur verið vikið
úr landi tekur oft mikil óvissa við.
Toshiki hefur reynt að halda sam-
bandi við fólkið, en það hefur ekki
alltaf tekist.
„Þetta fær mjög á mig. Fólkið
er hrópandi á hjálp, en ég er hér
á Íslandi og það sem ég get gert er
mjög takmarkað.“
Hann nefnir sem dæmi hjón-
in Nasr Rahim og Sobo Anwar
Hasan, frá Íran og Írak, og lítil börn
þeirra, Leo og Leona. Þau komu til
Íslands í mars árið 2017 en var vís-
að úr landi fyrir jólin það ár.
„Þau voru send til Þýskalands
og var vísað þaðan líka síðastliðið
haust. Þá flúðu þau til Frakklands
og höfðust við í skógi og voru á
vonarveli. Ég var þá í fríi í Japan
en gat vakið athygli á vandræð-
um þeirra, ásamt nokkrum vinum
á Íslandi, með áskorun á netinu.
Þá söfnuðust peningar sem komu
þeim vel. Mál þeirra er nú komið
í vinnslu í Frakklandi og ég vona
innilega að þau fái jákvæð svör
þar.“
Létu reyna á kirkjugrið
Toshiki hefur ekki verið hrædd-
ur við að taka slaginn fyrir flótta-
menn. Árið 2016 stóðu hann og
séra Kristín Þórunn Tómasdóttir
fyrir atburði í Laugarneskirkju þar
sem reynt var á kirkjugrið. Stóð þá
til að vísa tveimur íröskum mönn-
um, Ali Nasir og Majed, úr landi
en þeir biðu þá ásamt prestunum
og fleirum í kirkjunni. Toshiki seg-
ir:
„Á þessum tíma voru margir frá
Írak reknir úr landi. Ég og Krist-
ín ræddum saman og ákváðum
að við þyrftum að sýna hvar kirkj-
an stæði í þessum málefnum. Við
vorum þá þegar með reglulegar
bænastundir fyrir hælisleitend-
ur, sem við köllum Seekers. En
það vantaði meira beinar aðgerðir
svo létum við reyna á þetta gamla
hugtak, kirkjugrið, til að sýna fram
á að við værum á móti brottvísun
flóttafólks. Þetta voru samt frið-
samleg mótmæli, við reyndum
ekki að stöðva lögregluna með
valdi.“
Áttuð þið von á því að þetta
myndi takast?
„Já,“ segir Toshiki án þess að
hika. „Ég vonaðist til þess að lög-
reglumennirnir myndu ræða við
sína yfirmenn og fresta þessu í það
minnsta.“
Það gekk hins vegar ekki eftir.
Ali og Majed voru handteknir með
mikilli hörku, leiddir út úr kirkj-
unni og þeir síðan fluttir til Nor-
egs. Eftir það tók við óvissan, en
Norðmenn hafa sent Íraka aftur til
síns heimalands.
„Þetta var erfitt fyrir alla, líka
lögreglumennina. Að þurfa að
ganga inn í kirkju til að handtaka
menn og leiða þá í burtu. En það
var algerlega nauðsynlegt fyr-
ir okkur að sýna fram á hvað væri
að gerast í málefnum flóttamanna.
Fram að þessu voru brottvísanir á
næstum hverjum degi en enginn
tók eftir þeim.“
Fékk hótunarbréf
Almennt séð er Toshiki ánægð-
ur með hvernig Íslendingar taka
á móti innflytjendum. Það hafi
einnig farið batnandi með hverju
árinu. Þó sé alltaf ákveðinn hóp-
ur sem streitist á móti, sérstaklega
þegar um múslima er að ræða.
„Þegar ég flutti hingað voru Ís-
lendingar mjög kröfuharðir á að
útlendingar töluðu strax íslensku.
Þegar ég var nýfluttur hingað og
talaði ennþá aðeins ensku við
fólk, sagði ónefndur starfsmað-
ur Rauða krossins við mig að ef
ég ætlaði að lifa á Íslandi yrði ég
að tala íslensku. Hjá Ríkisútvarp-
inu var einnig við lýði hreintungu-
stefna og enginn sem talaði bjag-
aða íslensku mátti koma í þætti.
Ævar Kjartansson útvarpsmaður
breytti þessu vísvitandi og bauð
útlendingum í þætti til sín, til þess
að fólk vendist því að heyra ís-
lensku með hreim.“
Toshiki segir að svo margt hafi
breyst varðandi tungumálið. Nú
hafi hann meiri áhyggjur af ís-
lenskunni. Unglingar eru farnir að
tala ensku sín á milli og allt starfs-
fólk í búðum. „Við erum farin að-
eins of langt fyrir minn smekk,“
segir hann og brosir glettnislega.
Hvað varðar útlendingahatara
þá segist Toshiki ekki vera í mikl-
um samskiptum við þá yfirhöf-
uð. Hann hafi þó fengið hótanir í
bréfum í nokkur skipti, þar á með-
al líflátshótun. Þó er nokkuð síðan
hann fékk bréf síðast.
„Ég verð mikið var við það að
þetta fólk segir að flóttamenn taki
peninga af fátækum Íslendingum
og öryrkjum. Það er nokkuð stór
hópur sem trúir þessu, en þetta á
ekki við nokkur rök að styðjast. Fá-
tækt þekktist hér á Íslandi löngu
áður en flóttafólk fór að koma
hingað og það er vel hægt að að-
stoða alla þá sem eru í neyð. Það
er enginn í neyð hér á landi vegna
flóttafólks.“
Stuðningur kirkjunnar á
Austurvelli
Hvað hans starf og afstöðu kirkj-
unnar varðar er Toshiki hins
vegar mjög bjartsýnn á framtíð-
ina. Hann segir að eftir að Agnes
Sigurðardóttir tók við sem biskup
hafi hann notið meiri stuðnings en
áður og sé auk þess í betri tengsl-
um við aðra íslenska presta.
,,Á mánudaginn fyrir tveimur
vikum, var áskorunarsamkoma
haldin á Austurvelli, þar sem
löggan tróð yfir flóttafólk á eft-
ir. Þarna mættu nokkrir prestar í
prestsskyrtum þar á meðal Agn-
es biskup til að sýna samstöðu
kirkjunnar með fólkinu. Einnig
var Dómkirkjan opin svo að þátt-
takendur í samkomunni kæmust
í kirkju til að nota klósett, fá kaffi
og hvílast aðeins. Þetta var hægt
vegna þess sóknarpresturinn, séra
Sveinn Valgeirsson, hafði góðan
skilning á málinu. Ég held að þjóð-
kirkjan geti lagt sitt af mörkum í
málefnum flóttamanna og verður
að gera það. En kirkjan er komin
einu eða tveimur skrefum framar
en fyrir nokkrum árum,“ segir Tos-
hiki.
„Ég er nýorðinn sextugur og fór
að hugsa líf mitt upp á nýtt og for-
gangsraða. Ég á aðeins tíu ár eftir í
mesta lagi. Þess vegna reyni ég að
ná til yngri presta sem hafa áhuga
á þessum málum. Best væri að vit-
und um málefni útlendinga væri
svo útbreidd að það væri engin
þörf á þessu embætti.“
Hvað gerir þú þegar þú ert ekki
að vinna?
„Góð spurning. Áður fyrr samdi
ég ljóð. En nú á ég ekkert tóm-
stundagaman og er vinnualki,“
segir Toshiki og hlær er við kveðj-
um hann. n
MANITOU MLT 625-75 H
Nett
fjölnotatæki
Pétur O. Nikulásson ehf. • Melabraut 23, Hafnarfjörður • Símar: 552 2650 / 552 0110 • pon@pon.is
6.800.000 kr. + VSK
„Ég held að ég
hafi verið of ein-
lægur maður til að lifa
af í pólitíkinni
Laugarnes-
kirkja
Lögreglan
rauf kirkjugrið
og handtók
flóttamenn.