Tímarit Máls og menningar - 01.05.2002, Blaðsíða 54

Mynd 6
Norræna húsið í
Vatnsmýrinni
Mynd 5
Dagdraumar rómantíkurinnar
Mynd 7
Ráðhús Reykjavíkurarkitektanna í
Stúdíó Granda.
Mynd 8
Hið nýbyggða baðhús við
ylströndina í Nauthólsvík
Módernisminn, sem hefur nánast verið alls-
ráðandi hugmyndafræði frá upphafi 20. aldar,
hefur boðið upp á beislun nýrra efna og hag-
kerfa. Þannig höfum við búið um okkur í stór-
um, björtum vistarverum, næsta óheft af uppá-
tækjum veðurs eða nágranna, með rennandi
vatn og ósýnilegt rafmagn í eilífum sumarhita.
Ýmislegt bendir þó til þess að hin hvíta bjart-
sýni sé ekki endanlegt svar við sannleikanum
frekar en aðrar undangengnar hugsjónir mann-
anna. Margt bendir raunar til þess að svigrúm
sé að aukast fyrir aðrar myndir velmegunar og
krafan um betri nýtingu lands og náttúruauð-
linda verður sífellt sterkari.
Ný stefna í jafnvægislistinni milli fram-
kvæmdagleði mannsins og þanþols jarðar er
bæði knýjandi og óumflýjanleg, þó að andstæð-
ir hagsmunir þvælist enn fyrir mönnum, eins og
glögglega má merkja á umræðum hérlendis
um framtíðarskipulag höfuðborgarinnar og
dreifbýlisins, og hugsanlegar virkjanir og stór-
iðnað í stórbrotnu og brothættu landslagi eld-
fjallaeyjar.
Mynd 9
Yfirgefið Ijóskastarahús her-
manna við Atiantshafið
Menning
Skipta má Evrópu á grófan hátt í tvö menning-
arsvæði: Norður og suður. Suðrið stendur á
margan hátt fyrir stöðugleika og fastheldni,
enda upphaf vestrænnar menningar að finna á
þessum slóðum. Þar er ávallt hægt að treysta
sólinni til að rísa og hníga á svipuðum tíma sól-
arhringsins allt árið um kring yfir aldagömlum
ólífutrjám, meðan Norðrið einkennist frekar af
ótömdum náttúruöflum, síbreytilegu veðri og
dyntóttum árstiðum - eirðarleysi sem greina
má í frelsisþörf íbúanna og einstaklingshyggju.
Það er ekki síst birtan, eða hin mismunandi
birtingarform hennar, sem lita skynjun og lest-
ur þess sem fyrir augu ber á þessum ólíku slóð-
um.
í suðri virðast allir hlutir og litir skýrir undir
sterkri sólinni sem stendur hátt á lofti og send-