Tímarit Máls og menningar - 01.02.2005, Side 99

Bókmenntir
umfram allt græsku-og takmarkalaus undrun sögumannsins yfir sérkennileg-
heitum mannskepnunnar.
Bók Helga nefnist Hvað er á bak við fjöllin? og er frásögn Tryggva af æsku
sinni og uppvaxtarárum á Norðfirði og endar þar sem þau hjónin, Tryggvi og
Gerður kona hans, taka sér búsetu á Stampesgade 4, við hliðina á aðaljárn-
brautarstöðinni og þeirri frægu Istedgade. Hins vegar rýfur Tryggvi þessa tíma-
bundnu frásögn reglulega með hugleiðingum um lífið og listina, eins og hvort
tveggja kemur honum fyrir sjónir í dag, þannig að lesandinn verður stundum
að tengja á milli.
Listamannsins und
Þetta er sannast sagna bráðskemmtileg lesning, ljóslifandi, fróðleg, fyndin og
heiðarleg. Sem má ekki síst þakka skrásetjara, sem gert hefur sér far um að fanga
tungutak Tryggva og hugarhvarfl.
Það hefur verið haft á orði að sérhver listamaður þurfi að eiga sér und. Föður-
eða móðurmissir er auðvitað toppurinn. Tryggvi og Loftur bróðir hans virðast
hafa átt hamingjuríka æsku til sjávar og sveita innan um fjölbreytilega mannlífs-
flóruna á Norðfirði. Á þeim stað er „rótin að þeim njóla sem ég er“ segir lista-
maðurinn.
Þó bar einn skugga á, nefnilega reglubundinn drykkjuskap föður þeirra. Og
sautján ára verður Tryggvi fyrir sínu mesta áfalli á lífsleiðinni þegar hann fær
skeyti út á sjó, þar sem hann er staddur á síldveiðum, þegar faðir hans tilkynnir
honum að móðir hans sé látin og ekki taki því fyrir hann að koma suður til að
vera við jarðarförina. Drykkja föður hans og þessi tilkynning urðu til þess að
reka fleyg á milli þeirra feðga um margra ára skeið. Hér er frásögn Tryggva lát-
laus og hvergi orðum aukin. Mér verður hugsað til annarrar íslenskrar ham-
hleypu í myndlist sem einnig er heimilisföst í útlöndum, sá leiddist einnig út í
uppsöfnun myndrænna heimilda til úrvinnslu, nefnilega sveitapiltsins Guð-
mundar Guðmundssonar frá Klaustri. Sem lengi vel þekkti ekki til föður síns og
var víðs fjarri þegar móðir hans lést og var borin til grafar. Kannski er ódýr sál-
fræði að velta fyrir sér hvort listamenn reyni að bæta sér upp slíkan missi og
óklárað sorgarferli með yfirgengilegum aðrakstri á borð við þann sem þeir Erró
og Tryggvi hafa stundað, en báðir hafa þeir sankað að sér tugþúsundum prent-
mynda til að eiga á lager.
Kyrrar rnyndir
Það er best að segja það strax að Kjarval hafði engin áhrif á listþörf Tryggva. Þó
kynntist hann „meistaranum“ náið þegar hann málaði fjöllin fyrir austan og
segir af honum lýsandi sögur. Og nefnir hann raunar offar en nokkurn annan
listamann, þar næst í registrinu koma þeir Jóhannes Geir og Einar G. Baldvins-
son. Jón Stefánsson og ýmsar eldri stórkanónur íslenskar nefnir Tryggvi ekki
aukateknu orði, nema hvað hann minnist eitt sinn á Ásgrím í tengslum við
TMM 2005 • 1
97