Tímarit Máls og menningar - 01.02.2005, Blaðsíða 120

Tónlist
að ég sé ekki alltaf sammála þeim þá gerir það ekkert til; það er bara skemmti-
legt þegar skiptar skoðanir eru um tiltekinn tónlistarviðburð.
í TMM fyrir ári síðan stundi ég þungan yfir því að aðeins Morgunblaðið
sinnti því að gagnrýna sígilda tónlist. Ég vitnaði í Hörð Áskelsson, organista og
kantor Hallgrímskirkju, sem sagði í grein í Mogganum um fjandsamlega tón-
listargagnrýni að tónlistargagnrýnendur eigi yfirleitt síðasta orðið um tónleika.
Það er alveg rétt og í grein minni í TMM taldi ég ekki eðlilegt að aðeins einn
gagnrýnandi væri í slíkri aðstöðu: „Mér fmnst hryggilegt ef aðeins einn fjölmið-
ill ætlar að halda úti gagnrýni um sígilda tónlist. Afhverju er Ríkisútvarpið ann-
ars hætt því? Morgunvaktin er einstaklega líflegur og fróðlegur þáttur; hví ekki
að láta einhvern skeleggan tónlistargagnrýnanda vera þar af og til með pistil? Og
hvað með DV? Ætla þeir að láta einu umræðuna um klassíska tónlist vera í formi
viðtala og fréttaskota? Kallaði Jónas Kristjánsson það ekki kranablaðamennsku
á sínum tíma? Vonandi verður breyting þar á, við íslendingar getum ekki stært
okkur af grósku í tónlist ef heilbrigð umræða er ekki til staðar og aðeins einn
gagnrýnandi á síðasta orðið.“
Eftir að þessi orð voru skrifuð hefur mikið vatn runnið til sjávar og það er
gleðiefni að ísland sé ekki lengur bananalýðveldi að þessu leyti.
Ekki boðlegur flygill
Þegar ég lít um öxl og minnist tónleika síðasta árs eru ekkert voðalega margir
sem standa upp úr. Það er auðvitað eðlilegt; snilldin er alltaf sjaldgæf, ef hún
væri á hverju strái væri hún bara meðalmennska. Minnisstæðustu tónleikarnir
eru þeir sem kanadíski píanósnillingurinn Marc-André Hamelin hélt á Listahá-
tíð í Háskólabíó, en greinin sem ég skrifaði um þá bar yfirskriftina „Nærvera
Guðs.“ Þar stóð m.a.: „Leikur Hamelins var ekki bara einhver yfirborðsleg flug-
eldasýning; þvert á móti var tækni hans aðeins tól til að koma listrænni sýn til
áheyrenda. Enda áttu mestu töffarnir sér ekki stað í lokasprettinum í óperufant-
asíunni þar sem himinn og jörð voru að farast, heldur í hinni tónsmíðinni eftir
Liszt, hófstilltri hugleiðingu um nærveru Guðs. Túlkun Hamelins á þessari
unaðsfögru tónlist var hápunktur tónleikanna, áslátturinn var dásamlega
mjúkur og draumkenndur, en að sama skapi svo þrunginn óskilgreinanlegri,
upphafinni merkingu að það var eins og kliður úr annarri veröld. Aðeins örfáir
listamenn eru færir um að skapa slík áhrif.“
Flygillinn í Háskólabíói hefði þó getað hljómað ennþá betur og ég hef það
eftir mjög áreiðanlegum heimildum að Hamelin hafi sagt að flygillinn væri ekki
boðlegur neinum píanóleikara. Þegar annar ofurpíanisti, Denis Matsuev frá
Síberíu, spilaði fýrsta píanókonsert Tchaikovskys á tónleikum Sinfóníunnar fyrr
á árinu var það svo sannarlega magnað, en hvass hljómurinn dró samt töluvert
úr upplifuninni. Mér er sagt að á fyrstu æfmgunni með hljómsveitinni hafi Mat-
suev sést kíkja með furðusvip inn í flygilinn; sjálfsagt til að reyna að átta sig á af
hverju hann hljómaði svona undarlega.
Af þessum ástæðum voru tónleikar Freddys Kempf píanóleikara með Sinfón-
118
TMM 2005 ■ 1