Tímarit Máls og menningar - 01.02.2006, Page 12

Harold Pinter
Hundruð þúsunda manna dóu í þessum löndum. Dó það fólk í raun
og veru? Og er hægt að kenna utanríkisstefnu Bandaríkjanna um allan
þann dauða? Svarið er já, þetta fólk dó og utanríkisstefnu Bandaríkj-
anna er um að kenna. En það er ekki von að þið vitið það.
Þetta gerðist aldrei. Ekkert gerðist. Jafnvel meðan það gerðist þá gerð-
ist það ekki. Það skipti ekki máli. Það var ekki áhugavert. Glæpir
Bandaríkjanna hafa verið kerfisbundnir, stöðugir, grimmilegir, mis-
kunnarlausir, en sárafáir hafa talað um þá. Við verðum að gefa Banda-
ríkjunum það. Þau hafa beitt valdi sínu af kulda um allan heim um leið
og þau hafa leikið hin góðu öfl. Þau hafa dáleitt heiminn af mikilli
snerpu og jafnvel snilld.
Ég sting upp á því við ykkur að Bandaríkin reki flottasta sjóið sem í
boði er. Grimmt, tilfinningalaust, fullt fyrirlitningar og miskunnarlaust
er það ef til vill, en það er líka rosalega sniðugt. I sölumennsku kemst
enginn í hálfkvisti við Bandaríkin og vinsælasta söluvaran er sjálfselska.
Hún slær í gegn. Hlustið á alla Bandaríkjaforseta segja „fólkið í Amer-
íku“ í sjónvarpið, til dæmis í setningunni „ég segi við fólkið í Ameríku
að nú er tími til að biðja og verja rétt bandarískra þegna og ég bið fólkið
í Ameríku að treysta forseta sínum og þeim aðgerðum sem hann er í
þann mund að grípa til á vegum fólksins í Ameríku."
Þetta er æðislega snjallt bragð. Tungumálið er beinlínis notað til að
halda hugsuninni í skefjum. Orðin ‘fólkið í Ameríku’ búa til ótrúlega
loftmikinn huggunarkodda. Þú þarft ekkert að hugsa. Hallaðu þér bara
aftur á koddann. Koddinn kæfir kannski skynsemi þína og gagnrýna
hugsun en hann er afskaplega þægilegur. Að vísu á þetta ekki við um
þær 40 milljónir sem lifa undir fátæktarmörkum og þær tvær milljónir
karla og kvenna sem gista hið víðáttumikla gúlag fangelsa sem teygir sig
um Bandaríkin þver og endilöng.
Bandaríkin hirða ekki lengur um að halda átökum í lágmarki. Þau sjá
enga ástæðu til að halda sig til hlés né vera út undir sig. Þau leggja spil
sín á borðið án þess að skeyta um skömm eða heiður. Þeim er fjandans
sama um Sameinuðu þjóðirnar, alþjóðalög eða gagnrýnin andmæli sem
þau líta á sem ástæðulaus og gagnslaus. Svo eiga þau líka sitt eigið litla
lamb sem þau teyma á eftir sér, hið auma og framtakslausa Stóra Bret-
land.
Hvað er orðið um siðferðiskennd okkar? Höfðum við hana einhvern
tíma? Hvað þýðir þetta orð? Vísar það til hugtaks sem afar sjaldan heyr-
ist nú um stundir - samvisku? Samvisku sem nær ekki aðeins til okkar
eigin gerða heldur samábyrgðar okkar með gerðum annarra? Er þetta
allt dautt? Sjáið Gvantanamoflóann. Hundruðum manna haldið án
10
TMM 2006 • 1