Tímarit Máls og menningar - 01.02.2006, Blaðsíða 42

JÓRUNN SlGURÐARDÓTTIR
maður í svörtum ekilsfrakka borgaði fyrirframgreiðsluna fyrir sálumessuna.
Eiginkona doktorsins og aðrir sem hafa séð þessa kvikmynd um Mozart vita
að þetta var dauðinn sjálfur! Með þessari hugsun bítur hún gat á skurnina sem
umlykur einn hinna miklu og þrengir sér inn í hann. I stöku tilviki vex maður
af samvistum við miklar manneskjur.
Síðustu orðin má líta á sem íróníska athugasemd höfundarins við marg-
ar og misjafnar ævisögur sem ritaðar hafa verið um tónsnillinga. Elf-
riede hefur reyndar sjálf, með sínum hætti, nýtt sér slíkan efnivið í
leikritið um píanósnillinginn Clöru Schumann eins og síðar verður
vikið að. Erica Kohut varð hins vegar ekki píanósnillingur heldur kenn-
ari mishæfileikaríkra nemenda sem stunda námið undir mismiklum
þrýstingi foreldra sinna. Þannig mun líf hennar væntanlega halda áfram
að eilífu, án þess að hún geri nokkru sinni upp við sig hvort hún elskar
tónlist eða beinlínis hatar hana. Tónlistinni og móðurinni - sem nota
bene hefur ekkert vit á tónlist - hefur tekist að gera úr Ericu uppþornaða
piparjúnku, hlekkjaða við flygilinn og framtíðaráform móðurinnar um
að kaupa eigin íbúð. En í Ericu bærast líka kenndir, framan af væntan-
lega ósköp venjuleg ástleitni og löngun til að vera elskuð á eigin forsend-
um. í gegnum tíðina hefur móðirin stökkt öllum á flótta sem reyndu að
nálgast hina dýrmætu dóttur. En dóttirin á sína flóttaleið, sína upp-
sprettu lífs. Á gægjusýningum á ódýrum klámbúllum sogar hún í sig
grófasta klám með augunum og þefar áfergjulega af pappírsvasaklútum
hörðum af sæði sem einhver þurrkaði af sér.
Svo birtist Walter Klemmer, laglegur piltur með ótvíræða tónlistar-
hæfileika, og verður ástfanginn af kennslukonunni sinni. Elann eltir
hana á röndum, hún víkur sér undan. Síðar gerir hún formlegan samn-
ing við hinn unga ástfangna mann, leggur honum lífsreglurnar um
samskipti þeirra, hvernig hann skuli pína hana, berja og refsa í tengslum
við atlot þeirra. Ungi maðurinn er hvumsa, hræddur. Er verið að gera
gys að honum? Sakleysi hins óreynda unglings tekst á við öfugsnúið
sakleysi þess sem þrátt fyrir aldur hefur aldrei fengið neitt að reyna
nema kúgun. Valdahlutföllin riðlast. Eigi að síður er það „sá líkamlega
sterkari með einfaldari heilastarfsemi" sem vinnur fullnaðarsigur, nið-
urlægir, meiðir og hreykir sér. Á leiðinni heim frá „kærustu“ sinni
mígur Walter Klemmer utan í tré. Hann hleypir meðvitað aðeins
jákvæðum hugsunum að heila sínum,
... það er leyndardómur árangurs hans. Heili hans er nefnilega einnota heili;
hann skal nota einu sinni og stroka síðan út. Klemmer kærir sig ekki um að
dröslast með þungar byrðar heldur kastar þeim frá sér og gengur eins og lifandi
ögrun eftir miðri akbrautinni.
40
TMM 2006 • 1