Heimsmynd - 01.10.1987, Page 72

nota götumál. Þegar umræðan kemst á
stig götumálsins verður hún ekki opinská
heldur þvert á móti feimnismál.“ Engu að
síður hafði Sölvína margt við fræðsluefni
Landlæknisembættisins að athuga.
„Bæklingurinn sem dreift var til ungling-
anna er skólabókardæmi um það hvernig
ekki á að koma fræðslu til skila,“ sagði
Sigurður Guðmundsson iæknir á Borgarspítalanum sem
hefur haft alnæmissjúklinga með höndum.
hún. Þarna er höfðað til fólks sem er að
hefja sitt kynlíf og sagt að það sé í áhættu-
hópi. Á fyrstu blaðsíðunum er fólk hrætt,
dregin upp mjög vonlaus mynd af sjúk-
dómnum þannig að þegar komið er á
blaðsíðu níu eru þessir krakkar orðnir
sannfærðir um að kynlíf sé eitthvað sem
þeir eigi aldrei eftir að njóta. Þá fyrst er
farið að kynna smokkinn. Ég held að ótti
fáfræðinnar sé ekkert verri en sá ótti sem
bæklingur sem þessi vekja. Ef fræðslan á
að vera eitt meðalið í aðgerðum gegn
eyðni þá verður að skipuleggja hana í
samræmi við það sem við vitum um gerð
fræðsluefnis sem skilar árangri.“
Annars lagði Sölvína mesta áherslu á að
fræðslan sé langt í frá það töframeðal sem
ætlast er til. „Ef við skoðum hvað fræðslu
er ætlað að gera, þá er henni ætlað að hafa
varnaðaráhrif. Yfirleitt er henni beint að
viðhorfum fólks en það sem menn gleyma
er að jafnvel þótt við getum breytt við-
horfum fólks í gegnum fræðslu, þá höfum
við ekkert gert í því að breyta hegðun
þess. Og jafnvel þótt við vitum eitthvað
um viðhorf tiltekins hóps þá er mjög erfitt
að spá fyrir um hegðun hans.“
Þetta er ef til vill mergur málsins. Skoð-
anakönnunin sem gerð var á þekkingu al-
mennings á eyðni segir í sjálfu sér ekkert
til um það hvort íslendingar séu varkárari
í kynlífi sínu en áður. Það eitt er ljóst að
þrátt fyrir þær skiptu skoðanir sem eru
uppi um val á markhópum og uppbygg-
„Náttúran verður ekki
lamin með lurk. Mann-
kynssagan hefur marg-
sannað það. í kjölfar
fullkomnari getnaðar-
varna þá jókst líka
frjálsræði í kynferðis-
málum og ég er ekki
viss um að fólk sé til-
búið að sleppa því.“
Eftirlit með smokkum!
Rifinn smokkur getur kostað mannslíf.
Einstaklingar úr stærsta áhættuhópn-
um.
Gölluðum skóm er hægt að skila; rifinn
smokkur getur kostað mannslíf eða að
nýtt líf kvikni af gáleysi.
Þetta eru vissulega stór og óhugnanleg
orð. Á þessum síðustu og verstu eyðnitím-
um kunna þetta hins vegar — því miður —
að vera orð í tíma töluð. Smokkurinn er
talin eina getnaðarvörnin sem veitir vörn
gegn kynsjúkdómasmiti — þar með gegn
eyðni, ólæknandi sjúkdómi. Landlæknis-
embættið hefur mælt með notkun þeirra,
en sumir telja að við ramman reip sé að
draga að útbreiða notkun þeirra þegar um
skyndikynni er að ræða. Ástæðurnar
kannast margir við. I fyrsta lagi þykir
mörgum þeir vera óþægilegir, og — það
sem verra er — að ekki sé hægt að reiða
sig á þá. Smokkar hafa nefnilega rifnað
þegar hæst stendur og jafnvel kostað fóst-
urevðingu.
Á sama tíma og pillan fæst ekki nema
gegn lyfseðli hafa heilbrigðisyfirvöld ekk-
ert eftirlit með þeim smokkum sem eru
hér á markaði, og þó er mælt með notkun
þeirra við viss skilyrði. „Það er vissulega
orðið tímabært að taka upp opinbert eftir-
lit með þeim,“ sagði Ólafur Ólafsson land-
læknir er HEIMSMYND ræddi við hann.
Landlæknisembættið viðraði raunar hug-
myndir um þetta við Ragnhildi Helga-
dóttur er hún gegndi starfi heilbrigðisráð-
herra, en ekkert hefur komið út úr því enn
sem komið er.
Einn viðmælandi HEIMSMYNDAR
benti á að opinbert eftirlit þyrfti hvorki að
vera dýrt né viðamikið. Opinberar próf-
anir færu fram á Norðurlöndum á smokk-
um þar sem kannað væri hvort þeir stæð-
ust ákveðnar lágmarkskröfur. Notast
mætti við prófanir sænskrar stofnunar.
Hjá Landlæknisembættinu fengust þær
upplýsingar að fylgst væri með hvernig
þetta færi fram erlendis og þeim miðlað til
innflytjenda.
Það vekur hins vegar vissan ugg að í
gæðakönnun svissneskra neytendasam-
taka sem hafa höfuðstöðvar í Bern kom í
ljós að margar algengar smokkategundir
stóðust ekki lágmarkskröfur. Ein mest
selda smokkategund á íslandi fékk þann
dóm að hún væri ófullnægjandi vegna
hættu á að smokkurinn rifni.