Heimsmynd - 01.03.1988, Blaðsíða 56

KVIKMYNDIR
Donald Woods, landflótta s-afrískur rítstjórí,
í einkaviðtali við HEIMSMYND
um líf og örlög blökkumannaleiðtogans
Steve Bikos, vináttu þeirra
og frelsisbaráttu blökkumanna
í stuttu viðtali HEIMSMYNDAR við einn fremsta kvikmyndaleikstjóra
Breta, Sir Richard Attenborough, í Lundúnum fyrir skömmu, kemst hann
þannig að orði: „Ég las bækurnar eftir Donald Woods og sannfærðist um
að hægt væri að búa til úr þeim kvikmynd sem yrði árás á aðskilnaðar-
stefnuna í Suður-Afríku, en einnig mjög vinsæl um allan heim. Síðan fór
ég til Suður-Afríku og heimsótti þar ekkju blökkumannaleiðtogans Steve
Bikos, frú Ntsiki Biko. Hún tók mér opnum örmum og sagði við mig: „Þú
hefur svo sannarlega leyfi til að gera myndina mín vegna, því Donald
Woods var einn af bestu vinum mannsins míns.“
Bækurnar sem Attenborough
gerir hér að umtalsefni eru
Asking for Trouble og Biko
eftir Donald Woods. Kvik-
myndin er nýjasta stórmynd hans Cry
Freedom sem frumsýnd verður á Islandi í
mars. Cry Freedom er byggð á bókum
Donalds og skýrir frá einstæðum æviferli
hans. í myndinni er greint frá því hvern-
ig vinátta Donalds og blökkumannaleið-
togans Steve Bikos þróaðist. Hún varpar
ljósi á hugarfar hvítra og svartra í Suður-
Afríku, baráttu blökkumanna þar and-
spænis lögregluaðgerðum stjórnvalda,
sem loks leiða til þess að Biko er myrtur
á svívirðilegan hátt af suður-afrísku ör-
yggislögreglunni.
Donald Woods er hvítur Suð-
ur-Afríkubúi sem var einn umtalaðasti
blaðamaður og ritstjóri þar í landi, þar
til hann flúði þaðan árið 1977. Eftir að
Steve Biko var drepinn í fangelsi, beitti
Donald kröftum sínum og ritstjóravaldi
til að krefjast rannsóknar á láti hans.
Hann talaði fyrir daufum eyrum ríkis-
stjórnarinnar og vegna þess að blað hans
Daily Dispatch fordæmdi aðskilnaðar-
stefnuna og þá ógnarstjórn sem heldur
henni við lýði, var hann settur í bann af
stjórnvöldum. Það þýddi að hann mátti
hvorki skrifa né koma fram opinberlega,
og var nánast fangi á sínu eigin heimili.
Donald flúði til þess að miðla heimin-
um upplýsingum um harðstjórnina í Suð-
ur-Afríku og þ au voðaverk sem
henni hafa fylgt.
Blaðamaður HEIMSMYNDAR ræddi
við Donald Woods um viðburðaríkt líf
hans og stórmyndina Cry Freedom. Við-
talið fór fram á Dorchester-hótelinu í
Lundúnum, en þar hafði kvikmyndasam-
steypan United International Pictures
leigt fyrir hann herbergi, því Donald ótt-
ast ennþá um öryggi fjölskyldu sinnar,
og vill þess vegna ekki taka á móti
blaðamönnum á heimili sínu. „Heimilis-
fang mitt er leyndarmál," segir hann.
„Oftast tala ég við blaðamenn á járn-
brautarstöðvum og öðrum álíka stöðum.
En þú ert heppinn að kvikmyndafyrir-
tækið féllst á að leigja þetta herbergi.“
Donald Woods er fimmtíu og fjögurra
ára gamall. Hann talar afbragðs ensku
með sterkum suður-afrískum hreim.
Segir oft „jaa“ líkt og hinir hollensk-ætt-
uðu Afrikaanar gera. Woods á ættir að
rekja til Bretlands, en langa-langafi
hans, Frederick Woods, kom til Suður-
Afríku ásamt fjölmörgum öðrum Bret-
um á þriðja áratug nítjándu aldar.
Donald var alinn upp í Transkei-hér-
aðinu, þar sem faðir hans verslaði við
innfædda. í því héraði voru afar fáir
hvítir menn, en þeim mun fleiri Bom-
vanar, en svo nefnist ættbálkurinn sem á
þessum slóðum býr. Þeir tala tungumál
sem kallast Xhosa og eru þekktir stríðs-
menn líkt og Zulu-mennirnir. í Bom-
56 HEIMSMYND