Heimsmynd - 01.03.1988, Blaðsíða 57

vanalandi var draugatrú almenn, og
deilumál leyst með stríðsöxum.
Donald var alinn upp eins og hver
annar hvítur maður í Suður-Afríku, með
öllum þeim forréttindum sem því fylgja.
Hann lærði þó tungumál Bomvananna
og talar það af lipurð enn þann dag í
dag.
„Eg var alinn upp sem prins meðal
þjóna, æðri þeim svörtu," segir hann.
„Eg minnist þess ekki að hafa þurft að
leggja hnakk á hestinn minn sjálfur.
Þjónar voru á hverju strái í kringum okk-
ur, og sáu um matseld og hreingerning-
ar. Þótt ég sjái mikið eftir að hafa þurft
að yfirgefa Suður-Afríku, þá finnst mér
gott að börnin mín þurfa ekki að alast
upp sem forréttindastétt hvítra, þar sem
svartir vinna öll erfiðisverkin," segir
hann.
Faðir Donalds var samt ákaflega
virtur maður meðal svertingj-
anna og Donald segir að hann
hafi verið réttlátur í þeirra
garð. „Hann bar ákveðna virðingu fyrir
þessu fólki og misnotaði það aldrei. Og
virðingin var gagnkvæm, því Bomvan-
arnir álitu hann góðan mann og drukku
oft með honum. Faðir minn sat þá í stól
og þeir allt í kringum hann og drukku
heimabrugg. Síðan var rætt um landsins
gagn og nauðsynjar. En þrátt fyrir vin-
semd og ákveðna virðingu, leit faðir
minn þó á blökkumenn sem fávíst fólk
og taldi því fyrir bestu að lúta stjórn
hvítra manna. Það var hans uppeldi og
reyndar mitt líka, því ég hélt lengi vel að
hvítir væru mun gáfaðri og færari um að
stjórna en þeir svörtu."
Þegar Donald Woods var tvítugur lá
leið hans til Höfðaborgar til þess að
nema lögfræði. Áður hafði hann hlotið
mjög strangt uppeldi og menntun í
enskumælandi kaþólskum skóla. Þar var
hann í heimavist ásamt bróður sínum.
„Faðir minn óskaði þess að ég legði
stund á lögfræði, en hins vegar hafði mér
alltaf þótt gaman að skrifa, og sem ungl-
ingur skrifaði ég ákaflega mikið. Svo
krókurinn beygðist snemma í átt að
blaðamennskunni, sem síðar átti eftir að
verða ráðandi í lífi mínu. Lögfræðin kom
samt að afar góðum notum, því í blaða-
mennsku í Suður-Afríku þurfa menn að
vera klárir á því hvað má, og hvað má
ekki, og hvernig hægt er að komast í
kringum hlutina. Eftir að námi mínu
lauk, fór ég að vinna sem lögfræðingur
en hafði takmarkaðan áhuga á starfinu,
og fór þess vegna að fikta við blaða-
mennsku. Áhugi minn á stjórnmálum
var líka gífurlega mikill á þessum árum.“
En þú varst mjög hægrisinnaður á
þessurn tíma og studdir aðskilnaðarstefn-
una.
„Jaa, það er rétt, en ég fór smám sam-
an að skilja að kerfið var ekki mjög
Donald Woods ásamt
blaðamanni Helmsmyndar.
Woods var ritstjóri blaðsins
DAILY DISPATCH og barðist fyrir
auknum réttindum
blökkumanna. Hann kynntist
Steve Biko 1975 og heillaðist af
manninum. Eftir dauða Bikos
krafðist Woods opinberrar
rannsóknar á málinu og var fyrir
vikið settur í bann af
stjórnvöldum. Hann neyddist til
að flýja land.
Steve Biko var myrtur af s-
afrísku öryggislögreglunni í
september 1977. Morðið vakti
gífurlega athygli og reiði um
allan heim.
sanngjarnt. Ég hellti mér út í pólitík en
studdi reyndar aldrei Afrikaanana og
flokk aðskilnaðarsinna. Ég leit samt á
það sem sjálfsagðan hlut að hvítir hefðu
völdin og fannst það hin mesta fjarstæða
að svartir ættu að hafa kosningarétt eða
yfirleitt meiri réttindi en þeir höfðu.
Eg byggði skoðun mína á upp-
eldi mínu, því ættbálkafólkið
var alveg ómenntað og virtist
ákaflega ósiðmenntað fólk.
Ég var nú samt aldrei mjög róttækur sem
ungur maður og er það reyndar ekki enn
í dag. En á þessum árum las ég allt sem
ég komst í tæri við um aðskilnaðarstefn-
una og fylgdist vel með stjórnmálahrær-
ingum þeim er áttu sér stað í landinu.
Það gerði ég aðallega til þess að finna
rök og ástæður til að geta varið aðskiln-
aðarstefnuna, því á þessum árum hitti ég
HEIMSMYND 57