Heimsmynd - 01.03.1988, Blaðsíða 91

Sjálfsmynd
Einars
Garibalda
Eiríkssonar.
til að taka fram fyrir hendurnar á mál-
verkinu! Og þar erum við ef til vill kom-
in að kjarna málsins og spurningunni
hvað er sjálfsmynd og/eða er hægt að
tala um sjálfsmynd yfirleitt? Við vitum
um málara sem hafa gert af sér fjölda
sjálfsmynda, og þótt þær minni allar á
svipmót viðkomandi þá er engin þeirra
eins. Hvert málverk hefur sinn tíma.
Hefðbundnar skilgreiningar segja að
sjálfsmynd sé verk sem hafi augljósa vís-
un til höfundar. En í raun þá er þetta
ekki svona einfalt, því þegar öllu er á
botninn hvolft málar listamaðurinn sig
eins og hann heldur að hann líti út, og í
mörgum tilfellum getum við sagt að lista-
maðurinn máli umfram allt umræðuna
um sjálfan sig. Listamaðurinn er aldrei
allur á léreftinu. Pegar hann endurbyggir
sjálfan sig á myndfletinum þá veit hann
ekki nema hálfan sannleikann. En það
sem skiptir kannski meira máli er hvern-
ig listamaðurinn yfirfærir ásjónu sína á
léreftið. Því að listamaðurinn þarf að
nota ákveðið myndmál og þar sjáum við
að stíllinn eða skriftin grípur ávallt inn í
og málverkið byrjar að mála sig sjálft,
því þegar best lætur mála listamenn
sjálfsmyndir í sama stíl eða með sömu
skrift og málverk með öðru myndefni.
Listamenn geta því í raun aldrei málað
af sér sannar sjálfsmyndir, heldur eru
þær ávallt hugarsmíð sem þeir yfirfæra á
tvívíðan flötinn. Raunveruleikinn slepp-
ur ávallt úr greipum þess sem málar, því
á milli höfundar og myndar er túlkunin
og undirmeðvitundin með sínar sjálf-.
stæðu meiningar. Þó svo að gerandinn
og myndefnið séu eitt og hið sama þá er
líkt og endranær enginn sannleikur til í
listum.
En hvað sem líður sögunni og
listfræðilegum vangaveltum
um sjálfsmyndina þá getur
það einnig verið skemmtilegur
leikur að bera saman sjálfsmyndir og
ljósmyndir af viðkomandi listamönnum
og reyna þannig að lesa út úr þeim upp-
lýsingar um persónuleika listamannsins
og kannski hvaða hugmyndir hann hefur
um sjálfan sig, samtímis því að áhorfend-
ur fá notið málverkanna sem list með
stóru L-i. □
HEIMSMYND 91