Heimsmynd - 01.03.1988, Blaðsíða 112

HETJUR OG HIRÐFÍFL
framhald af bls. 40
hjónaband okkar er mjög gott. Eiginlega
alltaf betra og betra.“
Vinur Ómars segir að þessi geðgóði
maður hafi lýst því yfir nýlega að hann
gæti aldrei lagt hendur á nokkurn mann
nema ef konunni hans yrði ógnað. Þá
myndi hann tryllast.
að var stór raun þegar sonur
þeirra Örn fæddist alvarlega
fatlaður með sjö hryggjarliði
opna. „Bróðir Helgu var fatl-
aður og síðar uppgötvaðist að þetta er
ættlægt, þegar dóttir okkar eignaðist
fatlaðan son sem dó fjórum dögum síðar.
Síðan hefur hún eignast tvö börn og
brotið ísinn fyrir okkur öll. Það var mik-
ið áfall þegar sonur hennar dó en þegar
Örn litli fæddist gerði maður sér ekki
grein fyrir hverjar afleiðingarnar kynnu
að verða. Honum var vart hugað líf þess-
um litla vesalingi þegar honum var skellt
á skurðarborðið skömmu eftir fæðingu.
Það var snillingur sem skar þennan litla
líkama. Það var Guðmundur Bjarnason,
þá nýkominn heim úr sérnámi. Hann var
skírður á spítalanum af síra Emil Björns-
syni sem jók mér bjartsýni þegar hann
leit á barnið og sagði: Það er mikið líf í
þessum litla dreng.“
Ómar fer ekki í grafgötur með ást sína
á Erni og þann lærdóm sem hann hefur
dregið af reynslu þessa drengs. „Hann er
félagsfræðingurinn í fjölskyldunni,“ segir
hann stoltur. „Alltaf að velta fyrir sér
þjóðfélagsmálum alveg eins og ég sem
unglingur. Örn hefur kennt mér þá list
að sætta mig við orðinn hlut og vera ekki
með neitt bölvað væl.“
Örn var fjórða barnið í röðinni og síð-
ar bættust þrjú við. Fimm barnanna eru
ennþá heima en Helga kona Ómars
vinnur nú utan heimilis, auk þess sem
hún hefur haft mikil afskipti af félags-
málum í gegnum árin.
Alveg eins og hirðfíflinu forðum
(nafngift sem lætur Ómari vel í eyrum),
er þjáningin honum hugleikin. Jafnvel í
gríninu. Hann dreymir um að gefa út
plötu með alvarlegum söngtextum. Hef-
ur nýverið samið texta undir yfirskrift-
inni: Soltnu augun þín. „Mig hefur lengi
langað til að búa til hugverk um hræsni
okkar og stöðu gagnvart Þriðja heimin-
um og það hefur orkað sterkt á mig að
fara þangað. Ég hef einnig upplifað
kjarnorkuógnun og mengunarhættuna
mjög sterkt."
Hann hefur meira að segja fundið til
með fólki sem hann hefur hæðst að.
„Áður en stjarna Ólafs Jóhannessonar
forsætisráðherra reis hæst hafði ég hann
að háði og spotti í hlutverki leiðinda-
skjóðu í skemmtidagskrá. Það vissu fáir
þá að þessi maður bjó yfir miklum húm-
or og ég var þeirri stundu fegnastur þeg-
ar ég hætti með hann í hlutverki leið-
indaskjóðunnar. Mér hafa orðið á fleiri
mistök og hlaut alvarlega áminningu
þegar ég gerði gys að Vilhjálmi Þór
vegna hneykslisins í Olíufélaginu. Mér
lærðist þá að maður ræðst ekki á liggj-
andi mann. Maður verður að hafa mjög
sterka vígstöðu og hirðfíflshlutverkinu
fylgir mikil ábyrgð. Ein ferskeytla drap
þjóðþrifamál á sínum tíma þegar umræð-
ur um þegnskylduvinnu stóðu sem hæst,
og enginn hefur ymprað á slíku síðan. í
okkar litla kunningjaþjóðfélagi verður
maður stöðugt að vera á varðbergi, bæði
sem skemmtikraftur og sem fréttamað-
ur. Aðgát skal höfð í nærveru sálar og
það dregur úr kjarki manns til að vera
beinskeyttur. Það þýðir ekkert hér að
segja: Nú skulum við láta helv. hafa það!
Því sullar maður oft í gríni sem ristir
ekki mjög djúpt.“
Hið sama segir hann að gildi í íslenskri
fréttamennsku. „Smæðin gerir það að
verkum að það er seint hægt að fletta
ofan af hlutum. Þetta virðist alltaf snúast
upp í persónulega baráttu við kerfið eða
er túlkað þannig. Við fréttamenn erum
ofhlaðnir verkefnum og gutlum í yfir-
borðinu dag eftir dag.“
Honum finnst íslenskir fjölmiðlar setj-
ast of mikið í dómarasæti og oft á tíðum
vanti þátt verjandans í fréttaflutningi.
Þessi afstaða hans er meira í ætt við af-
stöðu stjórnmálamanns en fréttamanns.
Þar hittum við fyrir hirðfíflið úr Þrett-
ándakvöldi Shakespeares eða þann Óm-
ar Ragnarsson sem vill ekki aðeins skýra
frá framvindu mála heldur hafa áhrif á
hana. Hann lék umrætt hirðfífl á sínum
menntaskólaárum. „Fíflið í Þrettánda-
kvöldinu kom í veg fyrir að drottningin
færi yfir um. Það fékk hana ekki bara til
að brosa heldur var fíflið höfuðpaurinn í
samsærinu.“
Já, Ómar Ragnarsson langar
jafnvel að leggja stjórnmál fyr-
ir sig. Áður segist hann þó
þurfa að ljúka ákveðnum verk-
efnum eða ákveðnu skeiði í lífi sínu.
Rétt eins og hans þætti í Sumargleðinni
lauk þegar hann taldi þá stund upp
runna að hann ætti ekki lengur erindi
þar. „Myndbönd og fjölmiðlabylting
gerðu það að verkum.“
Hann hefur ekki enn fundið stjórn-
málaskoðunum sínum eða metnaði far-
veg í flokki. Telur þó að kjósenda-
straumurinn leiti inn að miðju þar sem
farvegur árinnar er dýpstur. „I stjórn-
málum hér skortir bæði mannúð og
myndugleika. En tími þessa flokkakerfis
sem nú er við lýði er að renna sitt enda-
skeið. Hér áður fyrr var stjórnmálabar-
átta á stéttagrunni mun einfaldari. Nú
búa í landinu tvær þjóðir en sú þjóð sem
býr við verst kjörin er í minnihluta og á
sér engan talsmann í raun. Verkalýðsfé-
lögin eru innbyrðis klofin og lægst laun-
aða fólkið á sér engan sannan málsvara.
íslendingar eru flestir kratar en þora
ekki að viðurkenna það. Því ætti flokka-
kerfið að samanstanda af tveimur öflug-
um flokkum sitt hvoru megin við miðju
og tveimur litlum öfgaflokkum til hægri
og vinstri. Mín skoðun er sú að pólitík sé
list hins mögulega en ekki ómögulega.
Þó finnst mér mikið skorta á að real-
pólitík ráði ferðinni hér, til dæmis í af-
stöðunni til utanríkismála."
Mann getur látið gamminn
geisa um stjórnmál, ranga
söguskoðun okkar og fleiri
mál sem hann hefur ákveðn-
ar skoðanir á. Ef til vill kemur sá tími að
hann stendur í annarri pontu og prédik-
ar, þegar hann hefur yfirgefið sviðið sem
hann hefur helgað stóran hluta lífs síns.
„Það sem er svo heillandi við lífið er
það sama og heillar við skákina,“ segir
hann. „Það eru svo óendanlegir mögu-
leikar. Maður fær ákveðin spil á hendi
en Steinn Steinarr sagði að það væri vit-
laust gefið. Það getur þó verið alveg jafn
gaman að spila með hunda,“ segir þessi
maður sem ekki fæddist með silfurskeið í
munni.
Ómar Ragnarsson er náttúrubarn.
Hann hefur gaman af því að fljúga um
loftin blá, aka hratt, hlæja hátt og láta
sem sólin skíni stöðugt. Ákafi hans er
næstum barnslegur. Fyrirmyndir hans
finnast kannski helst í fornsögum. Af nú-
tímamönnum nefnir hann Guðlaug Frið-
þórsson, þann er vann þrekvirkið að
synda til lands frá sökkvandi skipi, sem
hetju að sínu skapi. Hann segir sögu af
því hvernig Guðlaugur hafi eitt sinn, er
þeir voru saman á báti á leið frá Surtsey í
land, sýnt þessa hetjulund. „Það var
ágjöf og Guðlaugur sat á borðstokknum
í gúmmíbátnum án yfirhafnar. Ég spurði
hann hvort honum væri ekki kalt. Svarið
var yfirvegað og rólegt: Ég hef lent í
svona áður.
Sumum finnst þetta ef til vill ósmekk-
legt, næstum eins og hann sé að hafa hið
hræðilega sjóslys sem hann lenti í í flimt-
ingum. En svo er ekki. Þetta endurspegl-
ar ákveðna lífsafstöðu. Að geta brosað
hvað sem á dynur. Ég er ekkert sérlega
trúaður maður. Það má segja að Faðir
vor-ið sé mín biblía, og þá sérstaklega
bænin: verði þinn vilji. Hví að vera að
skemma fyrir lífsnautninni þótt allt virð-
ist ómögulegt og maður sjálfur lítill og
ófullkominn andspænis vilja almættisins?
Hví ekki að gera það besta úr því og
reyna að brosa eins og hann sonur minn
hefur manna best kennt mér?“
Hví ekki að brosa? Jafnvel í gegnum
tárin eins og hirðffflið forðum daga. □
11? HFIMSMYND