Bændablaðið - 19.09.2019, Blaðsíða 56

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. desember 201956
Sváfnir Sveinbjarnarson, fyrrver-
andi prófastur á Breiðabólstað í
Fljótshlíð, sendir nú fyrir jólin
frá sér endurminningabókina
Undir suðurhlíðum sem myndar
sjálfstætt framhald bókarinnar
Á meðan straumarnir sungu sem
út kom 2016.
Hér segir frá prestsstörfum í
Rangárþingi, félagsmálastarfi og
ferðum heima og erlendis. Stærsti
hluti bókarinnar eru þó frásagnir
bóndans af búsmala og fjallaaferð-
um. Séra Sváfnir var samhliða prests-
störfum bóndi bæði í Suðursveit og í
Fljótshlíð. Hann segir hér hugljúfar
sögur af kúm, kindum, hestum og
hundum. Við kynnumst undrum
málleysingjanna og næmi bóndans
og náttúrubarnsins sem hér heldur
á penna.
Hér er gripið ofan í tvo kafla bók-
arinnar, sá fyrri segir frá ævintýrum
heima á Breiðabólstað, hinn inni á
afrétti Fljótshlíðinga.
Hrekkjóttur
og ekki gangspor í honum!
En ég ætlaði að segja frá Lýsingi
með kostum og göllum. Strax sem
folald var þessi ljósi fákur eignaður
Sveinbirni syni mínum. Og fola-
ldið varð að fallegum hesti. Fjögurra
vetra var hann settur á tamningar-
stöð í tvo mánuði. Einkunnin sem
fylgdi honum þaðan var ekki glæsi-
leg: Hrekkjóttur, hreinn brokkari,
ekki gangspor til í honum. Ekki var
á að lítast. Ég tók við honum og
reyndi að hreyfa hann daglega. Rétt
var það, tveggja mánaða tamning
hafði ekki skilað miklu. Raunar
frétti ég að tamningin hefði byrjað
illa, með byltu knapans, og það
líklega oftar en einu sinni. Og eitt-
hvað hefði Lýsingur orðið útundan
á tamningartímanum, enda mörg
hross sem sinna þurfti á stöðinni.
Heldur var ég því kvíðinn þegar
ég steig fyrst á bak honum. Valdi ég
mér stað á stórum bug niðri í gilinu
í Vesturengjum, þar sem ekki sást
til frá næstu bæjum. Um leið og ég
var að komast í hnakkinn byrjaði
dansinn, dýfur tvær eða þrjár, með
kryppu á hryggnum og hausinn
milli fótanna. Mér tókst þó að sitja
þetta af mér og festa mig í sessi.
Lét Lýsingur þá af þessum kúnstum
og reyndi ekki frekari hrekkjabrögð
eftir að riðið var af stað. Sagan
endurtók sig svo, þó með vægari
tilburðum, í hvert sinn er ég steig
á bak.
En ég var þessu viðbúinn, vandist
þessum töktum og réði ferðinni
þegar þessi forleikur var afstaðinn.
Fáum vikum síðar falaði Magnús
Sigurðsson læknir af mér hest til
láns í langferð norður um Kjöl og
aftur til baka. Féllst hann á að taka
Lýsing í þessa ferð og töldum við
að þá mundi von til þess að hann
léti af kenjum sínum við svo stranga
brúkun.
Þegar hann kom aftur að norð-
an reið ég út að Árbæjarhjáleigu
til að sækja hann. Þar hitti ég fyrir
Benedikt Árnason leikstjóra, sem
löngu síðar varð vinur minn og félagi
í Rótarýklúbbi Rang æinga. Vísaði
hann mér á Lýsing í hesthúsi þar á
hlaðinu. Var hann grannur og renni-
legur eftir langferðina og teymdist
vel á heimleiðinni. En þegar ég á
næstu dögum fór á bak honum brá
hann fyrir sig sömu töktum og áður.
Ekki bar Magnús honum vel
söguna úr ferðinni. Hefði hann verið
heldur óþjáll og brokkgengur allan
tímann. Eitthvað hélt ég áfram að
fást við Lýsing þetta sumar, en lítið
virtist um framfarir. Þó komst ég að
því að töltspor ætti hann til, þó ekki
fengist hann til að flíka því að neinu
ráði enn sem komið var.
Marga góða stund átti
prestur með Lýsingi
Þegar leið á næsta vetur fór ég aftur
að reyna við Lýsing og hélt því
áfram næsta vor og sumar. Og nú bar
nýrra við. Þótt hann héldi fyrri sið
og væri til alls líklegur þegar stigið
var á bak, tók hann að gefa sig til
gangs og eflast að vilja eftir því sem
á leið. Eftir sumarið fór nærri því að
telja mætti hann í flokki gæðinga.
Og árið eftir hélt hann áfram að bæta
við sig. Hann var næstu árin kominn
í hóp úrvals góðhesta sem sýndir
voru á mótum á Gaddstaðaflötum.
Jón Þórðarson á Eyvindarmúla sat
hann þar með sóma, þótt ekki næði
hann efstu verðlaunasætum.
Sveinbjörn sonur minn var á
unglingsárum nokkuð laginn við
Lýsing sinn og virtist fara vel á með
þeim, en vegna skólagöngu og síðar
sumarvinnu utan heimilis strjáluðust
þær stundir sem Sveinbjörn
fékk notið þess félagsskapar. En
dýrmætar hafa þær verið honum og
ofarlega í huga, jafnan þegar hann
hugsar heim, eftir áratuga búsetu í
Danmörku.
Eins og áður er fram komið átti
ég marga góða stund með Lýsingi.
Stóð svo allan áttunda áratuginn og
nokkuð fram á þann níunda. Mörg
voru sumarkvöldin sem lagt var á
Lýsing og riðið niður á Aura, inn á
Mýrbug eða yfir ána fram í Aurasel.
Þá oftast einn á ferð, en stundum
með tvo eða þrjá til reiðar. Kom þá
fyrir að ég mætti nágranna mínum,
Jóni á Uppsölum, sem einnig
var að viðra sína ljósu gæðinga í
kvöldkyrrðinni.
Nokkru yngri en Lýsingur var
jarpblesóttur foli sem ég tamdi
á þessum árum. Hann var undan
jarpblesóttri hryssu og er mér
minnisstætt vorið sem Jarpblesi
fæddist, að dag einn renndi bifreið í
hlaðið og út steig stór og vörpulegur
maður. Kynnti hann sig og spurði um
eiganda að jarpblesóttu hryssunni og
folaldinu sem hann hefði séð í túninu
niður undir þjóðveginum. Þegar
ég kvaðst eiga, sagðist hann hafa
verið að dáðst að þessum samlitu
mæðginum og spurði hvort folaldið
yrði falt í haust. Ég neitaði því, enda
leist mér líka mæta vel á það – og
ekki síður eftir að hafa fengið álit
gestsins. En þessi maður var Þorkell
Bjarnason, hrossaræktarráðunautur
á Laugarvatni. Jarpblesi stóð líka
undir væntingum, en ólíkt Lýsingi
var hann næstum eins og sjálftaminn.
Þurfti eiginlega aldrei neitt fyrir
honum að hafa. Samt varð hann
léttur og frískur reiðhestur. Þóttist
ég vel ríðandi, ekki síst í fjallferðum
á haustin, með þessa tvo til reiðar.
Vissara að vanda sig
Með tímanum myndaðist alveg
sérstakt samband á milli okkar
Lýsings. Hann fylgdi mér svo vel
þegar ég leiddi hann við hlið mér
að aldrei tók í taum. Það var sama
hvort ég leiddi hann með mér um
túnin við að raða böggum, til að
geta svo skroppið á bak að verki
loknu – eða teymdi hann í torfærum
inn á Grænafjalli, þar sem ekki var
reitt í brekkum og klungrum. Fyrri
smaladaginn á Innfjallinu reið
ég honum einhesta. Það var eins
og hann treysti mér fullkomlega.
Hann fór hiklaust á hvað sem ég
beindi honum að og taldi fært án
þess að fara af baki, og þar sem
færan reiðveg þraut, fylgdi hann
mér í taumi „eins og hugur manns“,
jafnvel um torleiði sem áður hafði
ekki verið talið hestum fært. Þannig
fór ég með hann bæði yfir Vondagil
inn með Fljóti og eitt sinn eftir
kindagötu hátt í hlíð, þar sem sums
staðar var slútandi berg yfir, svo lágt
að Lýsingur varð að smjúga undir,
hokinn í fótum. Áður var ég búinn
að leiða hann í svipaðar aðstæður á
hættulausum stað og vissi því hvað
mátti bjóða honum.
Þrátt fyrir það traust sem skapast
hafði á milli okkar, gat Lýsingur
aldrei stillt sig um að taka létta
dýfu um leið og stigið var á bak
honum. Var því vissara að vanda sig
og vera við öllu búinn, því nokkur
sundurgerð var í þessum fyrirgangi
hans og skrautsporum í upphafi
ferðar.
Lýsingur sýndi oft að hann
var skynugri, að ég segi ekki
skynsamari, en aðrir hestar sem ég
hafði kynni af. Hann virtist öðrum
hrossum næmari á veðurbreytingar,
var fyrstur að hesthúsdyrum þegar
illviðri var í aðsigi og jafnan við
dyrnar þegar út var hleypt úr húsi.
Svo var einnig þegar hleypt var út úr
hestagirðingunni í annað haglendi.
En ekki þegar komið var til að beisla
hann. Þá hélt hann sér til hlés. Hefur
kannski séð hvort beisli var í hendi
eða ekki.
Prestur í launsátri
Eitt sinn að vori til byrgði ég hann
með öðrum hesti í gömlu fjósi
vestan við bæinn. Þar hagaði svo
til að dyrnar voru í suðausturhorni,
svo sem fet frá austurvegg. Ekki var
þar hurð á hjörum, heldur lagði ég
allþykkan og þungan tréhlera fyrir
dyrnar að innan og lét hann halla vel
að dyrakarmi. En að morgni stóðu
dyrnar opnar og hestarnir horfnir, en
hlerinn stóð upp við austurvegginn,
rétt eins og ég hefði sjálfur stillt
honum þar – nú eða einhver annar.
Ekki var hægt að koma honum fyrir
Opið:
Mán. til fimmtudaga kl. 9 -18
Föstudaga kl. 9 - 17
Laugardagar kl. 11-15
Askalind 3 • 201 Kópavogur • Sími: 562 1500 • friform.is
GASELDAVÉLAR
HÁGÆðA
Við höfum mörg járn í eldinum þegar það kemur að úrvali á gaseldavélum því við vitum
að ekki elda allir kokkar eins. Hvort sem þú ert ástríðukokkur eða ekki, þá höfum við
réttu græjurnar fyrir þig. Ofnarnir okkar eru með fjölda stillinga sem henta
ástríðukokkum sem og áhugafólki um matargerð. ELBA - 106 PX
ELBA - 126 EX
3ja ára ábyrgð
ELBA Í YFiR
60 ÁR
BÆKUR& MENNING
Undir suðurhlíðum:
Prestur í launsátri og spakvitrar skepnur
Sváfnir Sveinbjarnarson.
Sváfnir við forláta Scout II jeppa frá International Harvester með númerinu L 131.