Bændablaðið - 19.09.2019, Blaðsíða 59

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. desember 2019 59
Vélar, bátar, bílar, gámar eða vörur í lausu
Það skiptir ekki máli hvað þú þarft að flytja,
við getum flutt það fyrir þig landshorna á milli.
Reglulegar ferðir á flesta staði á landinu.
Hafðu samband og við finnum lausnina með þér.
fraktlausnir@fraktlausnir.is
Sími 519-2150 eða 773-1630
DRÖG AÐ TILLÖGU AÐ MATSÁÆTLUN
Vegagerðin auglýsir hér drög að tillögu að matsáætlun vegna
fyrirhugaðra framkvæmda á Strandavegi (653) um Veiðileysuháls
á kafla sem nær frá Kráku í Veiðileysufirði að Kjósará í Kjósarvík.
Framkvæmdin er í sveitarfélaginu Árneshreppi.
Núverandi Strandavegur er 11,6 km langur en gert er ráð fyrir
að nýr vegur verði 11,8 km langur. Áætlanir eru um að meta
umhverfisáhrif einnar veglínu, þ.e. veglínu 708.
Markmið framkvæmdarinnar er að bæta samgöngur á Vestfjörðum
og hafa þar með jákvæð áhrif á samfélagið. Með nýjum vegi um
Veiðileysuháls verða samgöngur í Strandasýslu áreiðanlegri og
öruggari. Að loknum framkvæmdum verður mögulegt að halda
veginum á milli Bjarnarfjarðar og Djúpuvíkur opnum allan ársins
hring sé á annað borð ferðaveður.
Drög að tillögu að matsáætlun eru kynnt á heimasíðu
Vegagerðarinnar,
http://www.vegagerdin.is/framkvaemdir/umhverfismat/matsaetlun/
samkvæmt reglugerð 660/2015 um mat á umhverfisáhrifum.
Almenningur getur gert athugasemdir við áætlunina og er
athugasemdafrestur til 20. janúar 2020. Athugasemdir skal
senda með tölvupósti til helga.adalgeirsdottir@vegagerdin.is eða
til Vegagerðarinnar, Miðhúsavegi 1, 600 Akureyri.
STRANDAVEGUR (643) UM VEIÐILEYSUHÁLS
KRÁKA - KJÓSARÁ Í ÁRNESHREPPI
á hvern íbúa í Evrópu, Eyjaálfu og
Norður-Ameríku en ekki nema 6–11
kílóum á hvern íbúa í Suður- og
Suðaustur-Asíu og í Afríku sunnan
Sahara-eyðimerkurinnar. Sé hins
vegar tekið með í reikninginn hve
mikið magn matvæla fer til spillis,
að teknu tilliti til heildarferlisins, þ.e.
frá frumframleiðandanum og til og
með neytandans, bætist mikið magn
við. Þannig er talið að í Evrópu fari
um 250 kíló til spillis á hvern íbúa
og í Eyjaálfu og Norður-Ameríku
er talið að þetta magn nemi tæplega
300 kílóum á hvern íbúa. Minnst
heildarsóun matvæla er hins vegar
talin vera í Suður og Suðaustur-Asíu,
eða um 125 kíló á hvern íbúa, eins og
sjá má á meðfylgjandi mynd.
Af hverju gerist þetta?
Að mati FAO þá eru skýringarnar
á mikilli spillingu matvæla marg-
víslegar og ekki alltaf vegna þess
að matvælin renni út eða skemmist
hjá neytendum. Heldur er oft tölu-
verðu magni af matarafgöngum
hent þar sem fólk telji sig ekki geta
nýtt þá almennilega. Þá er það
svo að oft gerist það sérstaklega
meðal þróaðri landa að stóran
hluta spillingar á matvælum megi
finna í mikilli samkeppni á milli
aðila, sem gerir það að verkum
að oft lenda framleiðendur, sölu-
eða dreifingaraðilar í því að sitja
uppi með matvörur sínar vegna
lægri boða samkeppnisaðilanna.
Þá fer nokkuð einnig til spillis af
tæknilegum eða veðurfarslegum
orsökum þegar verið að er uppskera
eða heimta matvælin, auk þess sem
rof í kælikeðjum frá frumframleið-
anda til neytenda brestur eins og
gerðist einmitt hér á landi í síð-
ustu viku þegar t.d. margir bændur
þurftu að hella niður mjólk vegna
straumleysis.
8% gróðurhúsalofttegunda
Þó svo að það sé í raun nógu mikið
áhyggjuefni að það mætti metta
hundruð milljóna íbúa heimsins
með þeim matvælum sem fara ár-
lega til spillis, þá er þetta einnig
alvarlegt vegna þess að þegar mat-
vælin eru framleidd verður óþarfa
umhverfis álag vegna framleiðslu
sem engum nýtist. Stofnunin World
Resources Institute hefur t.d.
reiknað út að um það bil 8% af ár-
legri losun gróðurhúsalofttegunda
heimsins megi rekja til framleiðslu
á matvælum sem enginn borðar!
Er til lausn?
Í framsöguerindum á ráðstefnunni
komu fram margvíslegar ábend-
ingar og reynslusögur um hvernig
megi snarminnka matarsóunina.
Augljósu leiðirnar væru að bæta
samgöngur svo hægt sé að koma
matvælunum betur á milli staða,
efla bæði frumframleiðsluna og
vinnsluaðilana svo fagmennskan
aukist, tryggja góða kælingu frá
frumframleiðanda til neytenda
og vinna að auknu geymsluþoli á
matvælum. Þá eru alltaf að koma á
markað betri og betri umbúðir sem
verja matvælin betur auk þess sem
fram kom að gera þurfi gangskör
í lagaumhverfi margra landa svo
hægt sé að nýta betur matvælin
eins og dæmið um brottkast á fiski
sýnir.
En fleira má gera og tók fulltrúi
stofnunarinnar World Resource
Institute dæmi frá Bandaríkjunum
þar sem sum fyrirtæki hafa,
í samstarfi við samtökin, sett
matarsóun á dagskrá og náð
undraverðum árangri. Í þessu
verkefni hafa fyrirtækin tekið
upp á því að fylgjast nákvæmlega
með sóuninni með mælingum og
eftirfylgni, þjálfað starfsfólk sitt í
atriðum er varða matarsóun og auk
þess fjárfest í bættri lagerstjórn og
sum hver einnig breytt umbúðum.
Athyglisvert var að heyra að fyrir
hvern einn dollara sem fyrirtækin
hafa fjárfest í verkefninu, hafa
þau uppskorið 14 dollara í aukna
veltu vegna aukinnar sölu, sölu á
matvælum sem e.t.v. þóttu ekki
söluvænleg áður t.d. vegna útlits
eða áferðar, vegna þróunar á nýjum
vörum sem nýttu það sem áður fór til
spillis og með því að draga úr sóun
með betra utanumhaldi. Þá telur
stofnunin World Resource Institute
að stór hluti af því að draga úr sóun
sé að auka upplýsingagjöf til allra
aðila sem koma að virðiskeðjunni
og auka almenna vitund á því mikla
vandamáli sem matarsóun er.
Frekara lesefni: www.fao.org
Að mati FAO þá eru skýringarnar á mikilli spillingu matvæla margvíslegar og
ekki alltaf vegna þess að matvælin renni út eða skemmist hjá neytendum.
Heldur er oft töluverðu magni af matarafgöngum hent þar sem fólk telji sig
ekki geta nýtt þá almennilega.