Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1977, Blaðsíða 68

66 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
asta hluta skýrsluársins (október-desember),
skila ekki meiri afurðum en hér kemur fram,
eru áreiðanlega miklu fremur margs konar
„skýrsluársáhrif" en áhrif burðartíma.
Eftir því, sem kýrin ber síðar á árinu,
verður geldstöðutíminn sennilega lengri,
vegna þess að líkurnar á kúm, sem færa burð
mikið, hljóta að aukast í hlutfálli við það,
hve seint þær bera á árinu. Hjá kúm sem
bera á fyrstu mánuðum skýrsluársins, verður
að ætla, að áhrifin af tilfærslu burðar séu
jákvæð á ársafurðir það árið, en neikvæð hjá
þeim kúm, sem bera á síðari hluta ársins.
Burðartímaáhrifin hjá kúnum, sem bera á
síðustu mánuðum ársins, eru því að meiri
hluta áhrif frá burðarmánuði árið áður en
frá burðartíma á skýrsluárinu. I 10. töflu er
sýnt meðalfrávik af hlutfallslegum afurðum
hjá elztu kúnum í þeim tveimur landshlut-
um sem flestar kýr eru frá í þessari rannsókn.
Þær tölur virðast eindregið styðja framan-
greinda ályktun. Þetta leiðir til þess, að
þegar ársafurðir eru notaðar sem mælikvarði
á afurðagem gripanna, verður öryggi þeirra
upplýsinga háð burðartíma.
Sérstakt vandamál verður að leiðrétta af-
urðir hjá þeim kúm, sem ekki bera á árinu,
Þær eru ósamstæðasti hópurinn. Til greina
kemur að leiðrétta þær með sérstökum leið-
réttingarsmðli, en einnig væri hugsanlegt
að leiðrétta þær fyrir burðartímaáhrifum út
frá upplýsingum um burðartíma árið áður,
en öll raunveruleg burðartímaáhrif á ársaf-
urðirnar hljóta að vera frá þeim burðarmán-
uði. Aftur á móti mun hjá þessum kúm
verulega vera farið að gæta áhrifa af tilfærslu
á burðartíma, sem ætla mætti, að staðið gæti
í öfugu hlutfalli við númer burðarmánuðar.
I þessum gögnum eru engar upplýsingar um
burðartíma hjá þessum kúm árið áður og því
ekki unnt að kanna þetta frekar..
Ahrif burðartíma á fimprósenm voru lítil,
eins og að framan segir. Magnús B. JÓNSSON
(1968) fann lægsta fituprósenm hjá kúm,
sem báru í ágúst, eins og fundið er hér.
Sigurjón Steinsson (1967) fann lægsta fim-
prósentu fullmjólka kúa, sem báru í desem-
ber, en hjá fyrstakálfskvígum fann hann
lægsta fituprósentu hjá þeim, sem báru í
ágústmánuði. I norskum rannsóknum
(Syrstad, 1965 og 1975) fannst afmr á
móti lægst fituprósenta hjá kúm, sem bám
um áramót (desember og janúar).
Fáar eldri rannsóknir eru til á áhrifum
burðartíma á hæsm dagsnyt hjá kúm hér á
landi. Magnús B. Jónsson (1968) fann
hæsta dagsnyt hjá fyrstakálfskvígum, sem
bám í júní, en Þórður G. SigurjÓnsson
(1973) fann afmr á móti hæsta hæstu
dagsnyt hjá kvígum, sem báru í febrúar, en
lægsta hjá þeim, sem báru í júní og sept-
ember. Eins og áður er bent á, virðast raun-
veruleg burðartímaáhrif fyrir þennan eigin-
leika í þessum gögnum vera lítil.
Til að kanna, á hvern hátt bezt væri að
leiðrétta fyrir burðartímaáhrifum, var gerð
hliðstæð greining á óvegnum meðaltölum og
gerð var fyrir áhrif aldurs. Þessi greining
sýndi, að margföldunarsmðlar gáfu betri leið-
réttingu fyrir áhrifum burðartíma en sam-
lagningarsmðlar. Þetta er í fullu samræmi
við aðrar rannsóknir (Magnús B. JÓNSSON,
1968, Syrstad, 1965).
Ákveðið var að leiðrétta állar kýr að apríl-
bærum. Er það gert vegna þess, að á þeim
mánuði bera langsamlega flestar kýr. Með
því að leiðrétta að þeim hópi er nokkuð
dregið úr þeirri hættu að draga inn nýjar
skekkjur með leiðréttingunni (McDaniel,
1973). Allar skekkjur, sem fyrir eru í afurða-
tölunum eru að sjálfsögðu margfáldaðar við
leiðréttingu. Margföldunarsmðlarnir eru
fundnir á sama hátt og gerð er grein fyrir
fyrir aldursleiðréttingastuðlana. Stuðlarnir
em sýndir í 11. töflu.