Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1977, Blaðsíða 96

94 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
Samhengi milli afkvæmadóms á stöð og af-
kvæmadóms eftir afurðum dætra, er dreifðar
voru á mörg bú, var afmr á móti miklu lægra
en það átti að vera fræðilega. Til að meta
afurðir dætra nautanna, sem voru á búum
með lágar afurðir, voru afurðatölur úr dreifð-
um afkvæmarannsóknum frá búum, þar sem
voru háar afurðir, mun öruggari en niður-
stöðurnar frá stöðvunum. Þeir benda þannig
á, að á stöðvunum sé greinilega munur á af-
kvæmahópum, sem stafi ekki af erfðamun
nauta, en þeir hafa ekki skýringu á því, af
hverju þessi munur stafi.
Touchberry et. ál. (1960) gerðu einnig
samanburð á afurðatöium frá stöðvunum og
afurðatölum úr skýrsluhaldi nautgriparæktar-
félaga í Danmörku. Fengu þeir að mörgu
leyti mjög áþekkar niðurstöður og í áður-
nefndri rannsókn. Þannig var metið arfgengi
allt annað og mun hærra á stöðvunum en í
nautgriparæktarfélögunum (0.66 og 0.29)-
Samhengið milli afkvæmadóms á stöð og
dreifðra afkvæmarannsókna var miklu lægra
en það átti að vera samkvæmt metnum stuðl-
um. Þeir sýna fram á, að ef dætrahóparnir
eru stærri en 15 dætur, eru dreifðar af-
kvæmarannsóknir æviniega öruggari en af-
kvæmadómur á afkvæmarannsóknastöð.
Umfangsmestu rannsóknirnar á afurðatöl-
um frá dönsku afkvæmarannsóknastöðvun-
um gerði Christensen (1970 og 1974).
Fann hann eins og í báðum áðurnefndum
rannsóknum mjög mikinn mun afkvæma-
hópanna á stöðvunum, en jafnframt lágt sam-
hengi milli dóms á stöð og í dreifðum af-
kvæmarannsóknum. Segir hann ástæðuna til
hinnar lágu fylgni milii dómanna vera sam-
eiginleg umhverfisáhrif, sem hóparnir á
stöðvunum verði fyrir, en að ekki sé um að
ræða raunveruleg víxiáhrif milli erfða- og
umhverfisáhrifa. Þess vegna er dómurinn á
stöðinni í reynd ónákvæmur, og þar verður
alls ekki náð sama öryggi og í dreifðum
afkvæmarannsóknum, hversu stórir sem af-
kvæmahóparnir á stöðvunum væru. Engar
einhlítar skýringar hafa verið gefnar á því,
af hverju þessi munur stafi, en verið bent á
fjölmarga þætti. Rétt er þó að benda á, að sá
samanburður, sem gerður er á slíkri stöð,
er tæpast tilviljunarkenndur, heldur er hann
valinn að nokkrum hluta vegna þess hve fá
og ætíð sömu nautin eru borin saman. Þar
með er sennilega ein af forsendum þess að
fá rétt mat á kynbótagildi nautsins brostin.
Eitt mikilvægasta atriðið í dreifðum af-
kvæmarannsóknum er að vita, hvort um sé
að ræða víxláhrif milli erfða- og umhverfis-
áhrifa. Rannsóknir erlendis hafa því mjög
beinzt að þessum þætti. Mason og Robert-
SON (1956) unnu með tölur, sem fengnar
voru úr afurðaskýrslum í Danmörku. Þeir
skiptu búunum í þrjá flokka eftir því, hve
háar meðalafurðir búsins voru. Þeir fundu
hækkandi arfgengi með hækkandi búsmeðal-
táli. Miðað við þessa flokkun fundu þeir ekki
nein víxláhrif milli erfða- og umhverfis-
áhrifa, og öryggi í dreifðum afkvæmarann-
sóknum var í góðu samræmi við fræðilegar
forsendur.
Robertson et.al. (1960) gerðu hliðstæða
rannsókn á afurðatölum frá Bretlandi. I
þeirri rannsókn beittu þeir meðal annars
aðferð, sem Falconer setti fyrstur fram
(1952) og Robertson (1959) endurbætti.
Með aðferð þessari er litið á eiginleikann við
tvær ólíkar umhverfisaðstæður sem tvo eigin-
leika og metin erfðafylgni milli eiginleik-
anna. Víki þessi erfðafylgni verulega frá 1.0,
er það bending um, að víxláhrif séu milli
erfða- og umhverfisáhriía. Þeir fundu mjög
háa erfðafylgni milli dóma við mishátt bús-
meðaltal. Einnig fundu þeir lítinn mun á
arfgengi við mishátt búsmeðaltal, og ef eitt-
hvað var, fór það fremur lækkandi eftir því,
sem aíurðir hækkuðu.
Robertson (1960) lagði mat á öryggi