Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1977, Qupperneq 104

102 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
hann um leið óöruggan. í þessum greina-
flokki hafa verið leidd rök að því, að þessi
skekkja sé að einhverju leyti af því, að sá
mælikvarði, ársafurðir, sem notaður er á af-
urðarmagnið, sé váldur að þessum skekkj-
um. Með því að nota mjólkurskeiðsafurðir
er aftur á móti líklegt, að fá megi réttan dóm
um nautin strax að loknu fyrsta mjólkur-
skeiði dætranna. Þar sem kynbótaárangur-
inn ræðst að langmestum hluta af því, hversu
öruggur afkvæmadómurinn er og hvernig
staðið er að úrvali nautanna á grundvelii
afkvæmadómsins (Magnús B. JÓNSSON og
Jón Viðar Jónmundsson, 1974), er ástæða
til að kanna, hvort ekki megi auka öryggi
afkvæmadómsins með notkun mjóikurskeiðs-
nytar í stað ársnytar.
Ymis atriði, sem bundin eru framkvæmd
afkvæmarannsóknanna virðist eðiilegt að
skoða jafnhliða, og verða þau rædd hér með
hliðsjón af tillögum, sem fram hafa komið
frá nefnd á vegum Búfjárræktarsambands
Evrópu um framkvæmd afkvæmarannsókna
á nautum (Gaillard et.al., 1976). Þar er
iagt til að afkvæmadómurinn fari einvörð-
ungu eftir upplýsingum um fyrsta mjólkur-
skeið. Þar er bent á, að séu notaðar afurða-
töiur fleiri ára, komi til úrvalsáhrif, sem lík-
legt sé, að skekki afkvæmadóminn, en það
er mun alvarlegra en hið litla, sem tapast í
öryggi við að viðbótarupplýsingar um síðara
mjólkurskeið dætranna eru ekki nýttar.
Syrstad (1973) hefur fjallað um þetta atriði
út frá fræðilegum líkanareikningum og sýnt
fram á, að jafnvel þó að erfðafylgnin milli
fyrsta mjólkurskeiðs og síðari afurðaára víki
nokkuð frá einum, vinnist ekkert með því
að reisa afkvæmadóminn á tveimur fyrstu
mjólkurskeiðunum. Hér má einnig nefna
erlendar rannsóknir, sem sýna, að aukning
afurða frá fyrsta til annars mjólkurskeiðs
er eiginleiki, sem hefur mjög lágt arfgengi
(Hickman og Henderson, 1955; Rönn-
ingen, 1967), og að þessi aukning sé jafn-
vel jákvætt tengd afurðamagni á fyrsta mjólk-
urskeiði.
I áðurnefndum tillögum er iagt til, að
afkvæmadómur í afurðamagni sé aðeins birt-
ur, ef öryggi dómsins er hærra en 0.8. Til
að geta ákvarðað þetta þarf að þekkja arf-
gengið með nokkurri nákvæmni. Þessi hóp-
mörk eru við 43 dætur, sé arfgengið 0.16,
en við 27 dætur, ef arfgengið er 0.25.
Þá er lagt tii, að við úrvinnslu á upplýs-
ingum sé reynt að beita BLUP-aðferðinni,
sem beitt er við Cornell-háskóla (Hender-
son, 1973, 1974). Aðálkostir þessarar að-
ferðar eru, að hún styðst við mun færri
forsendur en þær aðferðir, sem nú eru oftast
notaðar. Með þessari aðferð er tekið tillit til
þess, hvaða gripir eru bornir saman hverju
sinni. Tekið er tillit til, að verið er að bera
saman kýr undan ólíkum hópum nauta
(reyndum nautum og óreyndum). Þá má á
auðveldan hátt taka tillit til skýldleika nauta,
sem kann að skipta verulegu máli, þegar
nautaárgangurinn eru fáir stórir hópar hálf-
bræðra (Henderson, 1975).
Aður en unnt er að taka slíka aðferð í
notkun hér á landi, þarf þó að rannsaka
nákvæmlega ýmsa þætti. Einn veigamesti
þátturinn er að kanna, hvaða samanburðar-
grundvöil beri að nota, hvort aðeins skuii
bera saman fyrstakálfskvígur eða hvort sam-
4. mynd: Samanburður á afkvæmum tveggja dætrahópa nauta á sæðingastöðinni á Hvanneyri og
tveggja nauta á kynbótastöðinni í Laugardælum. Afurðir eru leiðréttar afurðir metnar sem frávik frá
búsmeðaltali.
Fig. 4: Distribution of yield of two different daugtber groups sired by bulls at Hvanneyri AI Station
and Laugardcelir A1 Station.