Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Blaðsíða 20

18 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
V8 Klófífa - bláberjalyng - íjalldrapi
Eriophorum anguslifolium - Vaccinium uliginosum —
Betula nana
VATNAGRÓÐUR
Aquatic vegetation
V20 Fergin
Equisetum Jluviatile
HEIÐI EÐA MÓLENDI
Heiði eða mólendi nefnast einu nafni ým-
iss konar gróðurfélög, sem mjög eru út-
breidd bæði á láglendi og hálendi. Mjög er
misjafnt háttað um gróðurfar Jiinna ein-
stöku gróðurfélaga, bæði að tegundavali
og þéttleika. Að jafnaði er gróður mó-
lendisins fremur þyrrkingslegur, mjög oft
eru runnar drottnandi í gróðrinum, og
stundum verður mosi nær einráður. Grös
og hálfgrös, sem þar vaxa, eru öll fremur
þyrrkingsleg, og fátt er um blómjurtir. Að
jafnaði er landið fremur áveðra og vind-
blásið, og snjólag er þar oftast minna en í
meðallagi og oft næsta lítið. Hér skal
skotið inn lítilli athugasemd til skýringar.
Hér var minnzt á grös og jurtir. Þar er um
að ræða tvenns konar lífmyndir eða vaxt-
arform plantnanna. Grös og grasleitar
plöntur eru einkímblaða oftast með fremur
þyrrkingslegum stöngli og löngum, mjó-
um blöðum. Til þeirra teljast auk grasætt-
arinnar hálfgrasaættin, sefættin og örfáar
fleiri.Jurtir eru nær eingöngu tvíkímblaða,
þó eru nokkrar einkímblaða tegundir jurt-
kenndar, svo sem brönugrasættin, og
ýmsar laukplöntur. Stönglar þeirra eru
mjúkir og safaríkir og blöðin oftast all-
breið og mjúk. Sá ruglingur hefur skotið
upp höíði í seinni tíð að nota orðið jurt í
líkri merkingu og planta, og eftir þeim
boðskap er allt plöntukyns frá smásæjum
verum til hinna stærstu trjáa jurtir, sem
allir sjá, að er fráleitt. Hér nota ég orðið
V21 Vatnsnál
Scirpus palustris
V22 Flagasóley - Vatnsliðagras
Ranunculus reptans — Alopecurus aequalis
jurt í hinni þrengri merkingu, þ. e. sérstakt
vaxtarform samhliða grasleitum plöntum
og trékenndum plöntum, þ. e. trjám og
runnum. Erfiðara er að draga mörkin milli
trjáa og runna, þegar sleppt er hinni
grasafræðilegu skilgreiningu að kalla að-
eins einstofna, trékenndar plöntur tré, en
allt hitt runna. Eftir því yrði nær allur
hinn innlendi trjágróður runnar. Hér er
farið eftir hæðinni, og er það oft matsat-
riði, hvort um skóg eða kjarr er að ræða.
Smárunnar kallast hinar lægstu tré-
kenndu plöntur, sem eru innan við um
V2 m.
Mosaþemba
Mosaþembu er nær ætíð að finna við hin
óhagstæðustu gróðurskilyrði. Hún er
þurr, áveðra og jarðvegur lítill sem
enginn. Hún er útbreidd á láglendi, en
einkum þó, er hærra dregur, sérstaklega
þar sem úrkoma er mikil. Þannig er hún
miklu víðáttumeiri sunnan lands en
norðan. Oft er mosaþemban nýgróður í
hraunum, t. d. Skaftárhrauni, og verður
mosabreiðan þar mjög þykk, en miklu oft-
ar er hún fremur þunn og jarðvegsmynd-
un undir sjálfu mosalaginu engin að kalla.
Grámosinn þekur meira en 50% af yfir-
borðinu og er stundum svo þéttur, að nær
engin önnur tegund nær að festa þar
rætur. Og raunar virðist sem fræplöntur
eigi mjög erfitt uppdráttar með að nema