Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Blaðsíða 132

130 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
MELTANLEIKAÁKVÖRÐUN í TIL-
RAUNAGLÖSUM - GLERMAGAAÐ-
FERÐIN (in vitro)
In vitro þýðir í gleri og merkir, að rann-
sókn fari fram í tilraunaglasi. Slíkar rann-
sóknir eiga sér gamla sögu, en það er ekki
fyrr en upp úr 1950, að farið er að nota
þessar aðferðir við mat á næringargildi
fóðurs (Barnes, 1965).
Flestar in vitro-aðferðir, sem notaðar
eru við fóðurgildisákvarðanir, grundvall-
ast á gerjun sýna með vambar-örverum.
Þar sem engin stöðluð aðferð, sem hæfir
við allar aðstæður, hefur verið notuð,
kemur í ljós, að mikill munur er á niður-
stöðum rannsóknastofnana, en víðtækur
samanburður hefur verið gerður á ýmsum
þeirra, þar sem sömu sýni hafa verið rann-
sökuð (Barnes, 1957).
In vitro-aðferð sú, sem notuð hefur
verið á Rannsóknastofnun landbúnað-
arins, er hin svonefnda Hurley-aðferð eða
Tilley- og Terry-aðferð (Tilley o. fl.,
1960, ogTiLLEYogTERRY, 1963). Þettaer
aðferð í tveimur stigum, þar sem sýni er
fyrst melt með vambarörverum og síðan
með pepsín-saltsýrulausn. Með þessari
aðferð hefur komið fram mjög mikil fylgni
(r = 0,97) milli meltanleika in vivo og in
vitro, m. a. í rannsóknum á Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins.
Þrátt fyrir þessa miklu fylgni er talið rétt
að birta niðurstöður sem in vitro-meltan-
leika, þ. e. í því formi, sem mælingin er
gerð, vegna hins mikla breytileika, sem er í
in vivo-ákvörðunum samanborið við in
vitro-ákvarðanir, sem gerðar eru undir
miklu meira eftirliti.
Sjá nánar um in vitro-meltanleikaað-
ferðir í Handbók bænda 1967.
Margt getur haft áhrif á in vitro-melt-
anleikann, en ekki verður farið nánar út í
það hér, heldur vísað í ísl. landbúnað-
arrannsóknir, 5. árg., 1.-2. hefti (Gunnar
Ólafsson, 1973).
Rannsóknir hafa sýnt, að fáar eða engar
efnagreiningaraðferðir gefa eins áreiðan-
legar niðurstöður og fyrrnefnd aðferð
(Joshi, 1972). Á síðustu árum hefur þó
verið þróuð aðferð, sem byggist á notkun
hvata (enzýma), sem kljúfa beðmi (cellu-
lósa) (Guggolz o. fl., 1971). Þessi aðferð
er mjög nákvæm og gefur niðurstöður,
sem eru í samræmi við in vivo-rannsóknir.
Aðferðin hefur einnig þann kost, að ekki
þarf að nota dýr til að fá vambarvökva.
Aðferðin er nú notuð allmikið í Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins, og á Rann-
sóknastofu Norðurlands er hún notuð
eingöngu.
Margir fóðurfræðingar hafa spreytt sig
á því að finna nothæfa fylgni milli in vitro-
meltanleika fóðursins og fóðurgildis
(orku) þess. Eina beztu fylgnina milli
þessara þátta fengu D. G. Armstrong og
aðstoðarmenn hans (Armstrong o. fl.,
1964) við háskólann í Newcastle. Þeir
rannsökuðu 12 grastegundir, sem meltar
voru annars vegar in vitro og hins vegar af
sauðfé. Var sauðfé fóðrað á mismunandi
heymagni, annars vegar til viðhalds og
hins vegar á tvöföldu viðhaldsfóðri. Við
útreikninga á fylgninni milli meltanleika
og fóðurgildis hjá Armstrong fannst, að
hún var háraunhæf, hvort sem hún var
reiknuð í M kcal, nettó kcal til viðhalds
eða nettó kcal til fitunar.
Formúla Armstrongs var notuð í Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins til ákvörð-
unar á fitunarfóðureiningum, eftir að farið
var að nota glermagaaðferðir við ákvörð-
un meltanleikans.