Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1980, Side 91

GRÓÐURSKILYRÐI, GRÓÐURFAR, UPPSKERA 89
jafnaði verið gert á þann hátt, að gróður er
klipptur í tveimur eða fjórum af þeim
hringjum, sem gróðurfar er rannsakað í.
Gróðursýnin eru síðan greind í jurtir, trjá-
kenndan gróður og fléttur, þurrkuð og
vegin. Uppskera mosa er ekki mæld.Þessi
mælingaraðferð er mjög seinleg, og hefur
það takmarkað þann fjölda mælinga, sem
unnt hefur verið að framkvæma á ári
hverju. Þetta er að sjálfsögðu bagalegt,
vegna þess að íslenzk gróðurlendi eru
mjög breytileg að gróðurfari og upp-
skerumagni, og því breytilegra sem
gróðurlendi er, því meiri fjölda mælinga
þarf til þess að fá marktækar niðurstöður.
Þá er uppskerumagnið að sjálfsögðu
breytilegt eftir veðurfari frá ári til árs, og
sá breytileiki er mismunandi eftir gróður-
félögum. Fjöldi mælinga árlega er því
nauðsynlegur til þess að fá glögga hug-
mynd um sveiflur í uppskeru vegna ár-
ferðis. Miklu færri mælinga er þörf við
ákvörðun á uppskerumagni ræktaðs lands
vegna þess, að það er ekki eins breytilegt.
I sambandi við beitartilraunir þær, sem
unnið hefur verið að undanfarin ár víðs
vegar um landið, hefur verið tekin upp ný
aðferð við uppskerumælingar, sem er
margfalt fljótlegri en sú aðferð, sem að
framan er lýst. Þessi aðferð er sambland af
klippingum eins og áður og mati á upp-
skerumagni. I hverju gróðurhverfi er
gróður metinn a. m. k. í 25 hringjum,
klipptur og veginn í fimmta til sjötta
hverjum hring og samhengið fundið milli
mats og vigtunar. Með nokkurri æfingu
hefur tekizt að fá mjög góða fylgni milli
klippinga og mats, og er algengt, að fylgn-
isstuðull (r) sé um 0.95. Uppskerumæl-
ingar eru gerðar, þegar ætla má, að plönt-
urnar hafi náð fullum vexti. Þær eru að
sjálfsögðu aðeins gerðar á óbitnu landi.
í 2. töflu er sýnd meðaluppskera helztu
gróðurlenda landsins, og eru tölurnar
meðaltöl mælinga, sem gerðar voru víðs
vegar um landið á árunum 1962—1978. I
þetta meðaltal er ekki tekin með uppskera
fléttna eða annarra lægri plantna. Upp-
skeran er reiknuð sérstaklega fyrir gróð-
urlendi, sem eru í minna en 400 m hæð yfir
sjávarmáli og ofan við 400 m hæð.
Ekki þykir ástæða til að birta upp-
skerutölur fyrir hvert gróðurhverfi. A
hverju sumri bætast við gögn um upp-
skerumagn þeirra, og er sú gagnaaukning
nú meiri en áður, eftir að hin nýja upp-
skerumælingaaðferð var tekin upp. Tölur
fyrir einstök gróðurhverfi breytast því með
hverju ári, en tölur fyrir gróðurlendin
breytast orðið lítið vegna hins mikla fjölda
mælinga, sem þær byggjast á.
Tölurnar í töflunni tala sínu máli, en í
sambandi við þær þykir þó ástæða til að
benda á eftirfarandi: a) Jurtir hafa miklu
meira gildi fyrir sumarbeit en kvistgróður,
því að hann er þá tiltölulega lítið bitinn
miðað við jurtirnar, eins og síðar verður
rakið nánar. b) Minnst magn jurta er í
uppskeru mosaþembna, kvistlenda og
fléttumóa. c) Að meðaltali er uppskera
jurta, trjákennds gróðurs og heildarupp-
skera allra gróðurlenda mun meiri neðan
400 m h. y. s. en ofan. Þetta kemur ekki á
óvart, þegar tekið er tillit til þess, hve
vaxtartími er miklu styttri ofan 400 metra
en neðan og veðurskilyrði verri. d) Að
meðaltali er heildaruppskera af botn-
gróðri skóglenda, sem aðeins hefur verið
mæld neðan 400 metra, um 70% hærri en
heildaruppskera annarra gróðurlenda. Þó
eru uppskerutölur botngróðursins með-
altöl bæði úr friðuðum og beittum skóg-
lendum. Þetta sýnir, hve mikil áhrif skóg-
urinn hefur á gróðurskilyrði annars