Ljósmæðrablaðið - des. 2020, Síða 65

65
in með bækur eins og „Forystufé“ á náttborðið“.
Segir Kristín hlæjandi. Hún segir að þessar gömlu
sögur séu lang oftast um karla, skrifaðar af körlum
og öll sú rómantíska sýn á arfleifðina sem þeim
fylgir verði þar af leiðandi svo útilokandi. „Þannig
að þegar ég las gömlu ljósmæðrabækurnar þá
fundust mér þær svo stórkostlegar og ljósmæð-
urnar svo miklir naglar og þess vegna svo góðir
fulltrúar inn í þessa hrakninga- og hetjuhefð og
svo ómótstæðilegur hluti af þeim að þetta séu
konur og svona mikið á kvennasviðinu.“ Seg-
ir Kristín og bætir við: „Það er oft talað um, í
kvennasögulegu ljósi að þegar konur ná því hlut-
verki að verða hetjur og gerendur í sögum að þá
geri þær það með því að ganga inn í karlagildin
og karlaheiminn en þetta er bara kvennaheimur-
inn, hreinn og klár, og það er svo falleg blanda af
hörkunni og blíðunni“.
Þegar Kristín tók bækurnar aftur fram á síðasta
ári í tengslum við annað verkefni sem hún var að
vinna að, tók hún eftir því að í gegnum sögurnar
af ljósmæðrunum liggja sameiginlegir þræðir og
frásagnarstef sem vöktu áhuga hennar. „Þetta
eru ekki bara þessar geggjuðu hetjusögur og frá-
bæru týpur heldur er líka svo áhugavert að hugsa
um sögurnar sem eru sagðar af þeim og hvað er
lögð áhersla á að segja frá. Það var út frá þess-
um stefjum sem ég fór að sjá fyrir mér að vinna
úr þessu á ljóðaformi“. Kristín veit nákvæmlega
hvenær hugmyndin kviknaði og les fyrir mig upp
úr lestrardagbókinni sinni það sem hún skrifaði
hjá sér þegar hún las ljósmæðrabækurnar: „Ég
hef verið að hugsa mikið um þessar bækur,
elskaði þær náttúrulega frá upphafi sem ræki-
lega og kvenlega útgáfu af þjóðlegum fróðleik,
sem ég á í svo togstreitukenndu sambandi við,
en þetta eru hetjusögur ekki af karlmönnum eða
sauðfé heldur konum sem brjótast yfir vötn og
vegleysur, sigrast á náttúrunni til að þjóna nátt-
úrunni, leggja út í ár og farartálma óttalausar
og helteknar af hugsjóninni um fæðingarhjálp-
ina, betri en karlmenn, öruggari en karlmenn,
ratvissari en karlmenn, búa yfir hárfínu jafnvægi
blíðu og hörku, umhyggjusemi og dirfsku – vaka
yfir lífi og dauða. … Og þessi sterku stef sem eru í
sögunum kveiktu með mér þá hugmynd að vinna
úr þeim einhvers konar dokúmentasjónarljóð“.
Stefin
Kristín segir að hún hafi hugsað sig tvisvar um
áður en hún ákvað að demba sér í skrifin því hún
hafi vitað að þetta yrði mikil vinna. Vinnuferlið
einkenndist af mikilli handavinnu. Hún glós-
aði tugi blaðsíðna upp úr bókunum og glósaði
svo upp úr glósunum, klippti út, endurraðaði
og flokkaði í efnisflokka þar til ljóðlínur fóru að
myndast. Engu er bætt við, allur ljóðatextinn er
upp úr bókunum, tekinn í sundur og settur saman
og svo er bókinni skipt upp í kafla eftir stefjunum
svo úr verður einhvers konar samfelld frásögn. En
hvaða stef eru það sem koma í ljós þegar sögurn-
ar eru skoðaðar?
„Fyrsta stefið er líklega þráin, fróðleiksþrá-
in í bernsku, þetta klassíska með að vilja vera
drengur sem sést svo oft í nítjándu aldar sögum
og bara þráin til að verða eitthvað. Svo taka við
mannlýsingar, erfiðleikar sem eru yfirstignir, mikl-
ar veðurlýsingar og auðvitað hetjusögurnar sjálf-
Kristín Svava Tómasdóttir.