Saga - 2015, Qupperneq 97

Gartenvorstadt Gesundbrunnen í Halle einkennist af stórum
hluta af tveggja hæða íbúðarbyggð. Þar er tveggja íbúða einingum
raðað saman, stundum samhverfum tvennum með fjórum íbúðum
en stundum er fleiri einingum raðað í lengjur. Svipuð gildi voru
höfð að leiðarljósi í verkamannabústöðunum við Hringbraut. Þar
voru byggðar tvær hæðir, fjórar íbúðir voru um hvern stigagang og
stigagöngum var raðað í mislangar lengjur. Innra skipulag var mjög
sambærilegt því sem gerðist í Halle. Arkitektar í Halle höfðu sýni-
lega vilja, þekkingu og færni til þess að hanna hús í anda fúnksjónal -
isma, en svo er að sjá sem fúnksjónalisminn hafi ekki alfarið átt upp
á pallborðið hjá valdhöfum, embættismönnum og framkvæmdaaðil-
um. Þar á ofan virðast meintir kostir fúnksjónalismans ekki allir
hafa skilað sér, a.m.k. ekki í lækkun byggingarkostnaðar.
Gunnlaugur Halldórsson hafði, líkt og starfsbræður hans í
Halle, bæði vilja og þekkingu til þess að hanna í fúnksjónalískum
stíl, svo sem ráða má af verðlaunatillögu hans. Samkeppnin skilaði
hins vegar ekki þeim árangri sem að var stefnt, að mati dóm nefnd -
ar, og hönnun var ekki falin verðlaunahafa. Forvígismenn verka -
manna bústaða voru háðir stjórnvöldum um fjármuni og val hönn -
uða og til þess að tryggja framgang málsins fór félagsstjórn Bygg -
ingarfélags alþýðu fram á það við atvinnumálaráðherra að húsa-
meistara ríkis ins yrði falin hönnun fyrstu áfanga til þess að unnt
yrði að hefja framkvæmdir á komandi vori og gekk það eftir. Í
Halle má ætla að niðurstöður hefðu orðið enn áhugaverðari og án
efa meira nýmæli ef hinir framsæknu hönnuðir hefðu náð sínu
fram. Svipað má segja um fyrstu tvo áfanga verkamanna bústað -
anna við Hringbraut vestan Hofsvallagötu. Þar náðist að vísu árang -
ur sem er allrar athygli verð ur en ekki eins nýstárlegur og hefði
getað orðið ef tillögur Gunn laugs Halldórssonar hefðu náð fram að
ganga. Þegar kom að þriðja áfanga verkamannabústaða varð ekki
litið framhjá Gunnlaugi Hall dórssyni, en nú var komið fram um
miðjan fjórða áratuginn og fúnksjónalisminn ekki lengur sama
nýlunda og hálfum áratug fyrr.
Framsæknum hönnuðum varð misvel ágengt í að sannfæra
kaupendur um gildi nýstárlegra hugmynda og sumt náði einfald -
lega ekki fram að ganga. Með fullri sanngirni má þó segja að verka-
mannabústaðirnir við Hringbraut — allir þrír áfangar — hafi verið
merkur áfangi í þróun fúnksjónalismans á Íslandi. Þeir bera merki
um alþjóðleg áhrif í takt við tímann, missterk eftir áföngum, áhrif
sem aðlagast vel íslensku umhverfi.
félagslegar íbúðir og fagurfræðileg sýn 95