Saga - 2015, Page 186

dæmið um það. Þó svo að húsin séu sum hver dæmi um framúrskarandi
byggingarlist skiptir samhengi þeirra miklu máli, og myndir af stórhýsum
við Tjörnina og stjórnarráðinu í Bakarabrekkunni staðfesta að nauðsynlegt
er að stíga varlega til jarðar þegar kemur að þéttingu byggðar og gæta þess
að þau mannvirki sem eiga eftir að rísa kaffæri ekki byggðina sem fyrir er.
Borgin er samtal í tíma og rúmi þar sem byggingar einnar kynslóðar þurfa
að geta staðið í sátt og samlyndi við það sem fyrir er og síðari kynslóðir
kjósa að reisa.
Inngangur bókarinnar er nokkuð almennur en þar er sagt frá skipulagi
borgarinnar og því hversu tilviljanakennd útkoman hefur oft og tíðum
orðið. Inngangurinn hefði að ósekju mátt vera ítarlegri og þar hefði mátt
gera mun betur grein fyrir verklagi við vinnslu ritsins, sérstaklega mynd-
anna.
Meginmál er læsilegt og lipurlega skrifað. Tilvísanir eru notaðar —
nema við langar beinar tilvitnanir en þar er heimildar getið við textabrot en
annars er tilvísanaskrá aftast. Athygli vekur hversu fáar heimildir eru nýttar
í hverjum kafla fyrir sig, eftir því sem fram kemur í tilvísanaskrá, eða á
bilinu 8–26 í köflum sem eru á bilinu 4–12 textasíður. Það gerir um það bil
tvær tilvísanir á síðu, sem er í sjálfu sér enginn mælikvarði á gæði heimilda-
vinnunnar. Þetta vakti undirritaða hins vegar til umhugsunar um nálgun
höfunda að heimildum og hvernig staðið var að því að velja hvar skyldi vísa
til heimilda og hvar ekki. Gjarnan hefði mátt vísa til heimilda víðar því heilu
málsgreinarnar eru oft án tilvísunar (bls. 99). Þar sem letur meginmáls er
stórt og tilvísananúmer smá hefðu nokkur númer til viðbótar ekki truflað
þá lesendur sem ekki hafa áhuga á slíku en hjálpað hinum sem leggja
áherslu á að geta séð hvaðan höfundur hefur upplýsingar sínar. Fleiri heim-
ilda hefði t.d. mátt geta á síðu 134, svo lesandinn geti séð hvar ráðhústillög-
unni var líkt við höfuðstöðvar Sameinuðu þjóðanna. Heimildirnar sjálfar
eru af ýmsu tagi, greinar úr dagblöðum og tímaritum, yfirlitsrit og lítið eitt
af óprentuðum heimildum. einna mikilvægastar hafa þó teikningar og
skipulagsuppdrættir líkast til verið og hefði mátt gera betri grein fyrir
hvernig höfundar nýttu þær heimildir, enda er það í þeirri nálgun sem
frumleiki rannsóknarinnar felst.
ekki er hægt að segja að rödd höfundanna sé nálæg í textanum og lítið
fer fyrir eiginlegri heimildarýni eða vangaveltum um gildi heimildanna í
meginmálinu. Þær hefðu þó verið eðlilegar, sérstaklega þar sem oft er um
frekar óhefðbundnar heimildir að ræða, eins og skipulagsuppdrætti og
teikningar þar sem reynir á hæfni höfundar til að miðla teikningu með
rituðu máli eða með myndvinnslu. Þegar fjallað er um tillögu Rögnvaldar
Ólafssonar að háskólabyggingu, sem amerískir auðmenn voru jafnvel til-
búnir að styrkja, verður höfundur nálægur og segir: „engu að síður er gam-
an að ímynda sér hvernig íslensku burstirnar hafa fallið amerískum auðjöfr-
um í geð í byrjum 20. aldar og velta má fyrir sér hvar þessi uppdráttur sé nú
ritdómar184