Saga - 2017, Blaðsíða 26

sér fordæmi, þótt þeir verði aldrei lagðir fullkomlega að jöfnu við
aðra flóttamannastrauma. Það sem helst greinir þá frá sögulegum
hliðstæðum sínum er hið samhæfða kerfi ríkja, alþjóðastofnana og
alþjóðlegs regluverks sem komið er til, m.a. vegna vangetu þjóð -
ríkja fyrirkomulagsins til að takast á við fólksflótta og viðleitni þess
til að stjórna ferðum fólks yfir landamæri sín.
Þess ber að geta að starfsemi Flóttamannastofnunar Sameinuðu
þjóðanna er aðallega takmörkuð við flóttamannahjálp og það að
finna fólki í flóttamannabúðum hæli í nýjum löndum. Ísland hefur
tekið við nokkrum slíkum hópum svokallaðs „kvótaflóttafólks“,
fyrst árið 1956 þegar hópur Ungverja kom til landsins. Svokallaðir
„hælisleitendur“ falla þó gjarna utan við lögsögu stofnunarinnar en
það er fólk sem kemur sér af eigin rammleik til lands þar sem það
sækir um hæli. Evrópuþjóðir hafa á síðustu árum tekið höndum
saman um að opna innri landamæri sín en styrkja ytri landamærin
þeim mun meira og búa um leið til samhæft kerfi fyrir hælisum-
sóknir. Schengen-samkomulagið er hluti af þessari viðleitni en það
tók gildi árið 1995 og varð Ísland aðili að því árið 2001. Jafnframt
gerðu tólf Evrópuríki árið 1990 með sér svokallað Dyflinnarsam -
komulag, sem öðlaðist gildi árið 1997, en markmið þess var að
ákvarða hvaða Evrópuríki bæri ábyrgð á hælisumsóknum tiltekins
einstaklings og koma þannig í veg fyrir að hælisleitendur gætu sótt
um hæli í fleiri en einu landi í senn. Ísland gerðist aðili að samn-
ingnum árið 2001 og varð því aðili að Dyflinnarreglugerðinni árið
2003. Hún kom í stað Dyflinnarsamningsins. Þetta kerfi þarf nú í
fyrsta sinn að glíma við það að stór hópur flóttafólks er staðsettur í
Evrópu og enn stærri hópur dvelur í nágrannalöndunum og bíður
frétta af hælisumsóknum.
Álag á þetta nýja fyrirkomulag er því mikið, en auk þess hefur
mannleg tilvera aldrei passað þægilega inn í manngerð kerfi. Ný -
verið bárust fréttir af því að borgarstjóri frönsku borgarinnar Calais,
Natacha Bouchart, hefði gripið til harðra aðgerða gagnvart þeim
sem aðstoða flóttafólk. Borgin er gjarna viðkomustaður flóttamanna
sem sækjast eftir að komast yfir til Bretlands í gegnum Ermar -
sundsgöngin og fyrir nokkrum árum mynduðust þar flóttamanna -
búðir, með 3000 til 6000 íbúum, sem voru uppnefndar Calais-frum-
skógurinn (fr. la jungle de Calais). Búðirnar voru jafnaðar við jörðu í
október árið 2016 og nú leitast borgarstjórinn við að koma í veg fyrir
að flóttamenn komi sér upp áþekkum vistarverum á svæðinu, með
því að sækja sjálfboðaliða hjálparsamstaka til saka fyrir svokallaða
álitamál — sagan og samtíminn24
Saga vor 2017.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 18.5.2017 11:01 Page 24