Saga - 2017, Qupperneq 78

sem íslenskar konur (og sumir karlar) stóðu frammi fyrir í kjölfar
kosningaréttar.
Árið 2015 fagnaði íslenska þjóðin hundrað ára afmæli kosninga-
réttar og kjörgengis íslenskra kvenna, sem þær öðluðust 19. júní 1915.
Á sama tíma fengu vistráðin hjú einnig kosningarétt og kjörgengi og
aukaútsvarsgreiðsla, sem takmarkað hafði rétt fátækra karla til að
kjósa, var afnumin. Afmælisárið var undirlagt af fjölbreyttum við -
burð um víðsvegar um land. Framkvæmdanefnd um 100 ára kosn-
ingarétt kvenna stóð fyrir og styrkti marga af þessum viðburðum en
aðrir voru á vegum sveitarfélaga, ríkisstofnana, byggða- og bóka safna
og ýmissa félagasamtaka, svo sem kvenfél aga, leikfélaga og kóra.4
Þá hefur í tengslum við afmælisárið verið ráðist í félags- og
menn ingarsögulega rannsókn á því hvernig konur nýttu þau borg-
aralegu réttindi sem þær fengu í upphafi 20. aldar til þess að móta
sér líf sem var í grundvallaratriðum frábrugðið lífi formæðra þeirra.
Eitt af markmiðum rannsóknarinnar er að skoða þá þætti sem móta
samfélagslegar hugmyndir um atbeina kvenna og hugmyndir þeirra
um sjálfar sig sem pólitíska þegna og gerendur. Þessi grein er hluti
af þeirri rannsókn og jafnframt fyrsta atlaga höfundar að því að nýta
femínískar kenningar um samtvinnun (e. feminist theories of intersec-
tionality) sem kenningagrunn og aðferðafræði til þess að rannsaka
íslenska kynjasögu á 20. öld og rýna með gagnrýnum hætti í þær
hindranir sem komu í veg fyrir að allar konur gætu notið hinna ný -
fengnu lýðræðisréttinda.5
Skipta má greininni í tvennt. Í fyrri hlutanum verða femínískar
kenningar um samtvinnun kynntar til sögunnar. Þar verður skoðað
úr hvaða jarðvegi slíkar kenningar eru sprottnar, hvernig þær hafa
verið skilgreindar og hvar og hvernig þeim hefur verið beitt. Þá
verður fléttað inn persónulegri frásögn af því hvernig samtvinnun
var fyrst kynnt fyrir mér sem verkfæri eða tæki til þess að „flækja
málið“ og „spyrja öðruvísi spurninga“. Í framhaldi af því velti ég
fyrir mér hvernig nota megi femínískar kenningar um samtvinnun
sem greiningartæki í íslenskum sagnfræðirannsóknum.
þorgerður h. þorvaldsdóttir76
4 Um viðburði sjá t.d. Vef. http://kosningarettur100ara.is/afmaelisnefndin/, sótt
19. mars 2017.
5 Fyrsta alvöruatlaga mín að því verkefni var „„Því miður eruð þér ekki á kjör -
skrá“. Takmarkanir kosningaréttarins 1915“. Erindi flutt á Hugvísindaþingi
Háskóla Íslands, 11. mars 2016, sem hluti af málstofunni Hálf-karlar eða fullgildir
einstaklingar? Staða kvenna í kjölfar kosningaréttar.
Saga vor 2017.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 18.5.2017 11:01 Page 76