Strandapósturinn - 01.06.2021, Page 119

118
Guðrún, Málfríður5 og Björn. Tólfta barnið, drengurinn Steingrímur, fæðist
og deyr sama ár og Jón byrjar á dagbókinni. Þrjú önnur börn þeirra hjóna
höfðu áður dáið mjög ung. Jón átti svo eina dóttur að auki, fram hjá konu
sinni, með Ólöfu Björnsdóttur frá Tröllatungu. Sú hét Sigríður og ól sinn
aldur lengst af í Skagafirði.
Í kirkjubókum má sjá að þau hjónin fá góða einkunn hjá sóknarprest-
inum, þegar hann er að semja sóknarmannatöl. Dálítið var til af guðs-
orðabókum í Miðdalsgröf og Jón og Ingigerður eru bæði sögð gáfuð og
fróm; hann meinhægur, vel að sér og hæglátur og hún væn kona og vel
innréttuð.6
Fjölskyldan lifði á búskap og sjósókn. Það er reyndar auðséð af dag-
bókinni að sjómennska og veiðar eiga hug og hjarta Jóns, miklu frekar
en bústörf og sauðkindur. Í kirkjubókum er hann skráður skutlari eitt árið
þegar hann er yngri og allan fyrri hluta dagbókarinnar eru stanslausar
færslur um vöðuselinn sem á þessum árum gekk árlega inn á Steingríms-
fjörð (og aðra firði á Vestfjörðum og Norðurlandi). Vöðuselur er sérstök
tegund af sel sem lifir í Norður-Atlantshafi og Norður-Íshafi, svipaður land-
sel að stærð, algengur flækingur við Ísland og árlegur gestur fyrr á öldum.
Dagbókin sýnir vel að Jón var alltaf að skima eftir vöðuselsvöðunni, frá
því á jólaföstu þegar fyrst var von á henni og fram eftir vetri. Hann reyndi
að koma auga á „vöðu“ eða „hrot“ á firðinum, fylgdist með ferðum vöðunnar
og gáði til veðurs, hvort hægt væri að róa. Ef vaða sást og veðurútlitið var
gott, var hann óðara kominn af stað í „skotsnuður“ með sínum mönnum,
að reyna að veiða vöðusel. Það var virðingarstaða að vera skutlari; sá stóð
í bátnum með skutulinn og reyndi að skutla seli í útjaðri vöðunnar sem elt
var um fjörðinn.
Búskaparbaslið, fátækt og hungur
Lífið var þó ekki eilíft skotsnuður hjá Jóni og fjölskyldu hans. 19. öldin
var á köflum erfiður tími. Búskaparbasl, fátækt og skortur einkenndu lífs-
baráttuna, þótt Íslendingar hafi að mestu verið hættir að deyja beinlínis
úr hungri á síðari hluta 19. aldar. Móðuharðindin voru síðasta tímabilið í
Íslandssögunni þar sem var virkileg hungursneyð í landinu; þar sem fólk
5 Málfríður er stundum skrifuð Málmfríður í dagbókunum.
6 ÞÍ. Tröllatunga í Tungusveit. Sóknarmannatal 1831-1855. Aðgengilegt á heimildir.is.