Andvari - 01.01.2017, Blaðsíða 136

ANDVARI MEÐ STJÖRNUR Í AUGUNUM 135
Í Njólu hugleiðir Björn „hátign Guðs og alheims áformið“45 og fyrsti hluti
kvæðisins nefnist „Himinninn skoðaður að nóttu“ og hefur að geyma lýsingu
á himingeimnum, stjörnum og vetrarbrautum. Njóla kom fyrst út árið 1853
og var endurútgefin 1884 og naut mikillar alþýðuhylli þótt verkið væri einn-
ig harðlega gagnrýnt, bæði fyrir boðskapinn sem og fagurferðilega útfærslu;
mörgum þótti kvæðið stirðlega kveðið. Áhrif frá Njólu eru auðsæ á skáld-
skap Einars Benediktssonar og einnig á skrif Brynjúlfs frá Minna-Núpi sem
Þórbergur dáðist mjög að.46 Telja má víst að Þórbergur hefur þekkt Njólu og
benda má á að titill verksins er samheiti við titil kvæðis Þórbergs „Nótt“ sem
fjallað var um hér í byrjun. Þegar Þórbergur ræðir um fjarlægð Síríusar frá
jörðu við elskuna notar hann líkingu sem á sér samsvörun í kvæði Bjarnar.
Þórbergur segir: „[Síríus] er svo langt í burtu að byssukúla, sem skotið væri
á hann héðan úr þakglugganum, þyrfti meira en 700.000 ár til að komast til
hans. Og samt er hann næst okkur af öllum fastastjörnum, sem eru fyrir utan
okkar sólkerfi.“ Þegar Björn fjallar um fjarlægðina á milli reikistjarnanna
yrkir hann:
Þeirra hrínga vídd eg vil
virðar betur skilji;
skotna kúlu tek því til,
er tímann ferða þylji.
Hún skal sólu fljúga frá
ferð með óstöðvandi
að níu árum nærfelt þá
næði í Merkúr landi.
Árin seytján fram þá fer,
fögru Venus slær hún;
tuttug‘ og fimm ef tekur sér,
til vor líka nær hún.
[...]
Byssukúlu kast ei ná
kyrðarstjörnu mundi
Síríus, næstu sólu, blá
í sjö hundruð ár-þúsundir.47
Líkinguna við byssukúlu sem skotið er á milli stjarna eiga þeir Björn og
Þórbergur sameiginlega og talan 700.000 ár, sem tæki byssukúluna að ná til
Síríusar, gæti verið beint frá Birni komin því hún kemur fyrir í 38. erindi
Njólu, eins og vitnað er í hér að ofan. Björn hefur þessa tölu frá hollenska