Andvari - 01.01.2017, Blaðsíða 117

116 ÁRMANN JAKOBSSON ANDVARI
kaupa, hve fátækur sem er, og að búast megi við, að sögurnar verði keyptar
að kalla á hverju heimili á landinu.“ Æ síðan er þetta leiðarstefið hjá Sigurði
Kristjánssyni: útgáfa hans er fyrst og fremst ódýr og á því hamrar hann bæði
í boðsbréfinu og öllum viðtölum um útgáfuna síðan, allt til æviloka.
Eins og fram hefur komið hafði Sigurður áður gefið út fornaldarsögur og
ævintýrasögur – Íslendingasögurnar voru ekki fyrstar á dagskrá hjá honum.
En árið 1890 breyttist það. Ekki aðeins héldu Íslendingasögurnar nafni hans
á lofti síðan heldur hélt hann þeim á lofti umfram fyrri útgefendur 19. aldar.
Hugmyndafræðin kemur líka skýrt fram í boðsbréfinu. Þar er rætt um fram-
faraanda, þjóðerni og þjóðræknistilfinningu. Þessi heilaga þrenning er annað
leiðarstefið í bréfinu. Hitt er að sögurnar skuli vera handa öllum – allir eiga
að hafa efni á Íslendingasögum Sigurðar Kristjánssonar.
Í lokin tilkynnir Sigurður að ætlunin sé að gefa allar sögurnar út á 5-6
árum en þau urðu raunar þrettán. Var þetta vitaskuld hvorki fyrsta né seinasta
stórvirkið sem reyndist heldur tafsamara en ráð var fyrir gert en þó síður en
mörg önnur: Sigurður náði markmiði sínu á tiltölulega skömmum tíma. Ekki
kemur fram hve margar þær séu („Fyrirfram verður það eigi sjeð, hve marg-
ar arkir sögurnar muni verða alls“) en Grettissaga verði fyrst – en hún kom
raunar út í 28. bindi árið 1900. Ritstjóri verði Valdimar Ásmundsson, hans
gamli samstarfsmaður við útgáfu fornaldarsagnanna og ævintýrasagnanna.
Að lokum ávarpar Sigurður landsmenn alla og hvetur til áskriftar „enda er
það vonin um almennt liðsinni yðar, sem gefur mjer tilefni til að bjóða yður
sögurnar með þessu afarlága verði.“
Eldmóður sölumannsins leynir sér ekki en um leið má glöggt sjá að hér
eru nýjar slóðir fetaðar. En hver var Sigurður Kristjánsson sem bauð þjóð-
inni að kaupa sögurnar á afarlágu verði? Hann var Mýramaður, fæddur 23.
september 1854 en flutti rúmlega tvítugur til Reykjavíkur og hóf prent-
nám hjá áðurnefndum Einari Þórðarsyni haustið 1875 þar sem hann kynnt-
ist Sigmundi Guðmundssyni sem hann keypti síðar af Landsbankahúsið í
Bakarabrekku (Bankastræti). Síðan vann Sigurður í Ísafoldarprentsmiðju hjá
Birni Jónssyni síðar ráðherra (1846–1912) til ársins 1886.
Árið 1884 keypti Sigurður Fjallkonuna af Valdimari Ásmundssyni eink-
um til að styðja hann og hann var líka í vinfengi við Pál Briem, síðar amt-
mann (1856–1904). Þessi kynni við Valdimar og Sigmund hafa sín áhrif á
að hann tekur við fornaldarsagnaútgáfu þeirra. Enn örlagaríkari urðu þó ef
til vill kynnin við Pál Briem sem að sögn Sigurðar hvatti hann til að gefa
út Íslendingasögur þó að það verði ekki annað séð að það hafi verið hans
eigin hugmynd og hugsjón að hafa þær „hræódýrar“ eins og hann orðaði það
gjarnan.
Sigurður hélt áfram bóksölu sinni og bókaútgáfu fram til 1929 þegar hann
fluttist inn í Langholt (Kleppsholt) sem þá var sveit í nágrenni Reykjavíkur