Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.09.1939, Page 8

V A K A 2. árg. . Júlí-sept. 1939
er af ótta, heldur þá tamningu,
sem gerir mönnum ljúft að hlíta
ákveðnum fyrirmælum og kennir
að virða settar reglur. Engum,
sem ekki er fús til að hlíta ann-
ara stjórn, ætti að leyfast manna-
forræði, engum að skipa fyrir, sem
ekki kann að hlýða sjálfur. Menn
hafa ekki siðferðilegan rétt til að
krefjast af öðrum dyggða, sem
þeir hafa ekki tileinkað sér sjálf-
ir. En hversu værum við nú á vegi
staddir, ef grandskoðað væri, um
forsjá fyrirtækja og stofnana,
skólastjórn, verkstjórn — og um
sjálft uppeldi barnanna, ef þetta
sjálfsagða sjónarmið væri virt
sem vera ber? Það getur hver
svarað eftir sinni reynslu. Spar-
semi — skynsamleg meðferð fjár-
muna — er ekki í hávegum höfð
hér á landi. Með þegnskylduvinn-
unni ætti að mega venja þjóðina á
betri meðferð ýmiskonar verk-
færa en nú tíðkast. Á hverju ári
er sóað álitlegri upphæð vegna
gengdarlauss hirðuleysis úm
hreinsun, smumingu og vörzlu
ýmissa stærri og smærri verkfæra,
sem eru notuð i sveit og við sjó.
Hvað halda menn að skóflur gætu
enzt mikið lengur, ef þær væru
varðar ryði og ekki látnar vera
undir beru lofti árið um kring?
Og hvað skyldu sláttuvélarnar
verða bóndanum raunverulega
mikið dýrari, þegar þær eru látn-
ar „liggja úti“ vetrarlangt, kann-
ske á deiglendu landi?
Ég mun ekki að þessu sinni
fara mörgum orðum um það,
166
hversu haga skuli framkvæmd
þegnskyldunnar. Að sjálfsögðu er
það annað höfuðatriði málsins,
kemur næst á eftir sjálfri sjálfri
lögleiðingu þegnskylduvinnunnar.
Eitt ber að varast öðru framar,
þegar til framkvæmda kemur:
Það er, að framkvæmdin verði rík-
inu ekki óheyrilega dýr. Forðast
verður eftir mætti umfangsmikil
skrifstofubákn og allan þann
kostnað, sem ekki er beinlínis ó-
hjákvæmilegur. Það væri verr
farið en heima setið, ef fram-
kvæmd þegnskyldunnar kostaði
nýja, mannmarga ríkisstofnun og
marga hátt launaða embættis-
menn í stærstu kaupstöðum
landsins. Að sjálfsögðu verður
ekki hjá því komizt að hafa sér-
staka yfirstjórn þessara mála og
fá henni viðunanlegan samastað.
En það mun reynast þar sem
annars staðar, að langt bil er
milli þess, sem er nauðsynlegt,
og hins, sem menn kunna að sjá
einhverja þörf til, ef vandlega er
að gáð. Sennilega er bezt að
byrja framkvæmdir í smáum stíl.
Kveðja ekki mjög marga ung-
linga til vinnunnar fyrsta árið,
en smáauka við. Okkur skortir
í byrjun alla reynslu á þessu
sviði. Svo og hæfa menn til for-
ustu fyrir vinnuflokkunum.
Kostnaður við tjöld og ýmsan
annan útbúnað verður viðráðan-
legri, ef þannig er að farið.
Gunnar bóndi Þórðarson í
Grænumýrartungu telur vel geta
komið til mála, að bændum yrði
gefinn kostur á að njóta vinnu