Bændablaðið - 01.12.2022, Blaðsíða 1

40
22. tölublað 2022 ▯ Fimmtudagur 1. desember ▯ Blað nr. 623 ▯ 28. árg. ▯ Upplag 33.000 ▯ Vefur: bbl.is
Hrossastóð í haga á vetrardegi í Flóahreppi. Hestamenn hafa fagnað uppskeru ársins að undanförnu þar sem bæði
hross og menn hlutu viðurkenningar fyrir framúrskarandi árangur á árinu. – Sjá nánar á bls. 7, 26, 54 og 55.
Mynd / Hulda Finnsdóttir
Loftslagsmál:
Fyrsta sala vottaðra kolefniseininga
Í ágúst á þessu ári var gefin út tækniforskrift
um kolefnisjöfnun eftir ákall frá aðilum á
markaði. Nú er búið að skilgreina hvað
þarf til þess að fyrirtæki og stofnanir geti
jafnað út sína losun og hvaða skilyrðum
þarf að fullnægja til að geta haldið fram
kolefnishlutleysi.
Tækniforskriftin er viðauki við ISO staðal
um gróðurhúsalofttegundir og er gefin út af
Staðlaráði Íslands – sem er hluti af alþjóðlegu
staðlasamtökunum ISO.
Nú þegar hefur farið af stað vinna við
að votta loftslagsverkefni, af þar til bærum
vottunaraðilum, samkvæmt tækniforskriftinni.
Fyrirtækið Yggdrasil Carbon á Egilsstöðum var
með fjögur skógræktarverkefni í gangi í sumar
og er þess vænst að vottaðar kolefniseiningar
úr þeim verkefnum fari í söluferli í desember
– líklegast þær fyrstu sem fylgja forskriftinni.
Sjálf gróðursetningin og framkvæmd hennar
fylgir ýmist kröfusetti frá Skógarkolefni eða
Gold Standard, eftir því hver verkkaupinn
er. Staðfestingin á að skilyrði til framleiðslu
kolefniseininga séu eins og lagt var upp með
og leiðarvísir fyrirtækjanna sem hyggjast nýta
þær einingar í átt að kolefnishlutleysi fylgir
áðurnefndri tækniforskrift.
Nokkur lykilatriði í tækniforskriftinni eru
m.a. þau að einungis er hægt að framleiða
kolefniseiningar úr verkefnum sem gefa
einhverja viðbót við núverandi kolefnisbindingu
eða draga úr núverandi losun. Gamlir skógar
munu því ekki gefa af sér kolefniseiningar – þó
þeir bindi kolefni.
Annað lykilatriði er að fyrirtæki eða stofnun
sem ætlar að kolefnisjafna sig þarf að fara í allar
mögulegar aðgerðir til að draga úr sinni losun.
Þegar sýnt hefur verið fram á þann samdrátt
með aðgerðaáætlun er hægt að fara í aðgerðir
til að kolefnisjafna það sem út af stendur með
því að ráðast í loftslagsverkefni eða kaupa
kolefniseiningar.
Þriðja atriðið sem skiptir máli er að hver
kolefniseining er með ártal og er einungis
hægt að nota einu sinni. Skógræktarverkefnið
sem Yggdrasil Carbon fór í í sumar, og önnur
verkefni af sama meiði, munu ekki gefa af
sér vottaðar einingar fyrir árið í ár – heldur
er skógurinn 50 ár að ná ætlaðri bindingu og
fyrstu einingarnar verða fullgildar eftir átta ár.
Þetta eru því einingar í bið og munu eigendur
ekki geta notað þær á móti sinni losun fyrr en
þeirra ár rennur upp.
Bændablaðið setti sig í samband við nokkra
aðila sem komu að gerð tækniforskriftarinnar og
voru þeir flestir sammála um að kolefnisbinding
og framleiðsla kolefniseininga verði mikilvæg
tekjulind fyrir jarðeigendur. Nú þegar ramminn
um kolefnisjöfnun er orðinn skýrari og Ísland er
búið að lögfesta markmið um kolefnishlutleysi
árið 2040 má reikna með að aukin hreyfing
verði í þessum efnum. /ÁL

Sjá nánar á bls. 20–21.
Minkur til
Danmerkur
Hópur danskra minkabænda, sem
kallast Dansk mink, vinnur nú að
því að endurvekja minkaeldi þar
í landi. Erik Vammen er staddur
hér á landi til að kaupa um 3.000
minkalæður og nokkra högna til
að flytja til Danmerkur í þeim
tilgangi að endurreisa greinina.
Öllum minkum í Danmörku var
lógað í kjölfar þess að Covid-19
smit fannst í eldisminkum þar seint
á árinu 2020. Vammen segir að þrátt
fyrir að samkvæmt lögum megi hefja
minkaeldi í landinu aftur um næstu
áramót sé enn margt óljóst í því
sambandi. „Stjórnvöld í Danmörku
hafa ekkert gert til að aðstoða okkur
sem stefnum að því að hefja eldið
aftur og svara ekki spurningum sem
tengjast innflutningi á minkum frá
Íslandi. Við vitum til dæmis ekki
hvort við verðum að láta Covid-
greina hvern einasta mink sem
stendur til að flytja til Danmerkur
eða ekki, þrátt fyrir að það hafi ekki
komið upp Covid-smit í íslenskum
minkum.“
Nánast allir loðdýrabændur,
sem voru yfir þúsund í landinu,
undirrituðu samning við ríkið þar
sem þeir samþykktu að selja býlið
sitt og hefja ekki minkaeldi aftur
í tíu ár. Að sögn Vammen snerist
raunveruleg ástæða fyrir því að
öllum minkum var lógað í Danmörku
aldrei um Covid eða lýðheilsu.
„Ástæðan var persónuleg andstaða
Mette Frederiksen forsætisráðherra
á loðdýraeldi, enda tók hún nánast
einhliða ákvörðum um að leggja
greinina í rúst. Svo ekki sé talað um
klúðrið og kostnaðinn sem fylgdi
framkvæmdinni.“
Gangi áformin eftir verða fyrstu
minkarnir sendir út skömmu eftir
miðjan janúar næstkomandi. /VH
Sjá nánar bls. 22–23.
Sviðin jörð
í Úkraínu
Veruleiki bænda og staða
landbúnaðar í Úkraínu í dag er
hörmuleg, segir Olga Trofimtseva,
fyrrverandi landbúnaðarráðherra
landsins, en hún var stödd hér
á landi á dögunum í tilefni
Matvælaþings.
Mikil eyðilegging blasir við á
landbúnaðarsvæðum í suður- og
austurhluta landsins. Skepnur eru
dauðar, húsnæði ónýtt og akrar
brunarústir. Hún nefnir sérstaklega
svæði kringum hernumdu borgina
Kherson, sem var nýlega frelsuð eftir
að hafa verið undir stjórn Rússa frá
fyrstu viku innrásar. Vatnsveitur og
öll orkukerfi svæðisins eru eyðilögð.
Eitt stærsta alifuglabú í Suður-
Úkraínu var í héraðinu. Þar voru um
fjórar milljónir fugla. Þegar Rússar
tóku yfir svæðið rufu þeir rafmagn
að búinu og hafa síðan ekkert gert.
Allir fuglarnir hafa líklega drepist
á innan við 48 tímum án rafmagns,
loftræstingar og ljóss. Hræ fjögurra
milljón fugla hafa því legið þarna
síðan þá og Olga segir aðkomuna
hafa verið hörmulega, hún talar um
vistfræðilegt stórslys.
Landbúnaður ríkisins var í
miklum blóma fyrir innrás Rússa.
Það sýndi sig í sífellt auknum
útflutningi á matvælum. Olgu telst
til að 17–18% af landsframleiðslunni
hafi flokkast sem landbúnaðar-
og matvælaframleiðsla og að
rúmlega 44% af gjaldeyristekjum
þjóðarinnar hafi komið til vegna
útflutnings landbúnaðarvara.
Beint tjón landbúnaðarins vegna
innrásarinnar er metið á um 6,6
milljarða bandaríkjadala en óbeint
tjón nemur 34 milljörðum dala,
samkvæmt útreikningum Kyiv
School of Economics. /ghp
Sjá nánar á bls. 32–33.
26
Upplifði drauminn
Vörður
drottningar
í Landeyjum
Tuttugu og
sjö ára rennsli
36