Bændablaðið - 01.12.2022, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 1. desember 2022
FRÉTTIR
Mjólkurvinnslan Arna:
Þreifingar hafnar um
útflutning
– Nýjar hafravörur á markaði skapa tækifæri fyrir ræktendur
Mjólkurvinnslan Arna í
Bolungarvík hóf nýlega
framleiðslu á hafrajógúrt og
hafraskyri undir vöruheitinu Vera
Örnudóttir. Hálfdán Óskarsson,
framkvæmdastjóri Örnu, segir
mikla eftirspurn eftir hafravörum
skapa gífurleg tækifæri fyrir
bændur í hafrarækt.
Hafravöruframleiðsla Örnu telur
í dag tvo vöruflokka; hafraskyr
í þremur bragðtegundum og
hafrajógúrt í fjórum. Vörur Veru eru
eingöngu gerðar úr höfrum og 100%
vegan hráefnum. Þær eru komnar í
dreifingu í matvörubúðir víða um
land og segir Hálfdán viðbrögðin
lofa góðu.
Hann segir að af þeim vegan
vörum sem þjóna eigi sem
staðgengill mjólkurvara séu
hafravörur í örustum vexti á
heimsvísu. Hafrar séu almennt með
minna umhverfisspor en flest önnur
staðgengilshráefni og þannig falli
þeir vel að þörfum þeirra sem eru
grænkerar af umhverfisástæðum.
Flytja inn tugi tonna
af höfrum á mánuði
Þeir hafrar sem notaðir eru í vörur
Veru Örnudóttur eru enn sem
komið er innfluttir og er umfang
innflutningsins nú í blábyrjun
framleiðslunnar tugir tonna á
mánuði.
„Við fáum hafra frá Svíþjóð
og Finnlandi fullunna, þannig við
getum unnið þá í mjólkurbasa. Við
höfum verið í samstarfi við Sandhól
sem hafa sýnt mikinn áhuga á að
koma sér upp aðstæðum til að
fullvinna hafrana svo þeir standi
okkur til boða,“ segir Hálfdán en
samstarfsverkefni Örnu og Sandhóls
er styrkt af Matvælasjóði.
Hann segir framtíðarsýnina miða
við að nýta sem mest íslenskra
hafra í framleiðsluna, um leið
og þeir verði fáanlegir. Viðbrögð
neytenda við vörunni muni leiða
í ljós umfang framleiðslunnar en
augljóst er að mikil tækifæri liggi
í aukinni hafrarækt og fullvinnslu
þeirra hér á landi.
Hafrar voru framleiddir á 109 ha
svæði árið 2021 og hefur umfangið
minnkað örlítið síðastliðin tvö ár –
því árið 2019 voru skráðir hektarar
lands undir hafrarækt 170. Flestir
rækta hafra í fóður en Sandhóll er
eini íslenski framleiðandinn sem
ræktar hafra markvisst til manneldis.
Útrás Örnu
Þótt vörur Veru Örnudóttur séu
eingöngu að stíga sín fyrstu skref
eru strax hafnar þreifingar með
útflutning hafravaranna t.a.m. innan
Bretlands.
Arna hefur í tæpan áratug sérhæft
sig í framleiðslu á mjólkurvörum
án laktósa með eftirtektarverðum
árangri. Í sumar var greint frá því
að fyrirtækið væri í samstarfi við
mjólkurvinnslu í Bandaríkjunum um
framleiðslu og sölu vara þar í landi.
Í september hófst svo
umfangsmikil dreifing á skyri frá
Örnu í um 330 verslunum Grand
Frais í Frakklandi. /ghp
Hálfdán Óskarsson, framkvæmdastjóri Örnu. Í september hófst umfangsmikil
dreifing á skyri fyrirtækisins í Frakklandi. Myndir / Aðsendar
Umfang innflutnings á höfrum til
vinnslu hafravara Örnu nemur tugi
tonna á mánuði.
Frumvarp um breytingu á búvörulögum:
Endurskipulagning og hagræðing
í slátrun og kjötvinnslu
Í Samráðsgátt stjórnvalda liggur
til umsagnar frumvarp til laga
um breytingu á búvörulögum,
sem felur í sér möguleika
kjötafurðastöðva til aukinnar
samvinnu. Í frumvarpinu er
kveðið á um breytingar sem eiga
að stuðla að endurskipulagningu
og hagræðingu í slátrun og
kjötvinnslu.
Í breytingunum felst heimild
afurðastöðva í sláturiðnaði að
stofna og starfrækja félag um
flutning sláturgripa, slátrun,
birgðahald og frumvinnslu afurða,
að tilteknum skilyrðum uppfylltum,
í því skyni að ná fram nauðsynlegri
hagræðingu.
Frumvarpið kemur í kjölfar
tillagna spretthóps í júní,
sem matvælaráðherra skipaði
vegna alvarlegrar stöðu í
matvælaframleiðslu.
Stofna saman og
starfrækja félag
Í fyrstu grein frumvarpsins segir að
þrátt fyrir ákvæði samkeppnislaga
um bann við ólögmætu samráði,
verði afurðastöðvum í sláturiðnaði
nú heimilt að stofna og starfrækja
félag um flutning sláturgripa,
slátrun, birgðahald og frumvinnslu
afurða, í því skyni að ná fram
nauðsynlegri hagræðingu.
Þær afurðastöðvar sem nýta
sér þessa heimild skulu uppfylla
nokkur skilyrði. Þær þurfa að safna
afurðum frá framleiðendum um land
allt og greiða þeim sama verð óháð
búsetu, selja öðrum vinnsluaðilum
afurðir til frekari vinnslu á sama
verði og vinnsluaðilum sem lúta
þeirra stjórn. Þá er kveðið á um að
ekki megi setja skorður við því að
framleiðendur færi viðskipti sín til
annars aðila og að framleiðendum
skal tryggður réttur til að eiga
einungis viðskipti við félagið um
afmarkaða þætti, svo sem slátrun.
Um tímabundnar breytingar er
að ræða og er gert ráð fyrir að þær
falli úr gildi 1. janúar 2026. /smh
Matvælastofnun:
Gátu ekki gert grein fyrir
rúmlega 81.000 löxum
Matvælastofnun
hefur lagt stjórn­
va ldssekt á
Arnarlax ehf. upp
á 120 milljón króna
fyrir að hafa brotið
gegn skyldu um að
tilkynna um strok
á fiski og beita
sér fyrir veiðum á
strokfiski.
Við slátrun
úr sjókví 11
við Haganes í
Arnarfirði í október
síðastliðnum varð
ljóst að fyrirtækið gat ekki gert
grein fyrir afdrifum 81.564 laxa
hið minnsta. Matvælastofnun telur
aðgæsluleysi Arnarlax hafa verið
vítavert og afleiðingar þess mjög
alvarlegar.
Í umfjöllun um málið á heimasíðu
Mast segir að alls hafi 132.976
löxum verið komið fyrir í kví 11 í
október 2020 og júlí 2021. Skráð
afföll voru 33.097 fiskar en í október
2022, þegar slátrun var lokið úr
kvínni, reyndist fjöldinn sem kom
upp úr kvínni hins vegar vera aðeins
18.315 laxar.
Veruleg frávik í fóðurgjöf
Þegar tölur úr slátruninni í október
síðastliðinn lágu fyrir og ljóst var
að ekki var hægt að gera grein
fyrir afdrifum rúmlega 80 þúsund
laxa, hóf MAST rannsókn og
krafði Arnarlax meðal annars um
skýringar á misræmi í fóðurgjöf
miðað við uppgefinn fjölda fiska
í kvínni. Í ljós kom að veruleg
frávik höfðu orðið í fóðurgjöf í kví
11 frá því í júní 2021, eða tveimur
mánuðum áður en tilkynnt var um
gat á kvínni síðastliðið sumar. Slíkt
hefði átt að vekja sterkar grunsemdir
fyrirtækisins um að eitthvað
alvarlegt væri á seyði.
Kví 11 hefur áður verið til
umfjöllunar en Arnarlax tilkynnti í
ágústlok 2021 að gat hefði fundist á
umræddri sjókví. Þá voru viðbrögð
fyrirtækisins í samræmi við kröfur
sem gerðar eru þegar slíkir atburðir
eiga sér stað.
Alvarlegt brot að mati Mast
Samkvæmt 1. grein laga um fiskeldi
eru markmið laganna meðal annars
þau að stuðla að ábyrgu fiskeldi og
tryggja verndun villtra nytjastofna og
telur Matvælastofnun að um alvarlegt
brot sé að ræða, bæði út frá umfangi
og hættu fyrir villta nytjastofna og
lífríki, sem og að um er ræða brot
sem hefði verið hægt að koma í veg
fyrir með betri stjórn og innra eftirliti
fyrirtækisins.
Arnarlax hyggst kæra
Í tilkynningu frá Arnarlaxi hyggst
fyrirtækið kæra ákvörðun Mast
um stjórnvaldssektina. Forsendur
áfrýjunar af hálfu Arnarlax er að öllum
viðbragðsferlum fyrirtækisins, sem
og lögum og reglum, hafi verið fylgt
til hins ýtrasta. Bæði í aðdraganda
óhappsins og í kjölfar þess.
Að sögn Arnarlax er forsaga
málsins sú að í lok ágúst í fyrra fannst,
við reglubundið eftirlit, gat á einni
af kvíum fyrirtækisins við Haganes
í Arnarfirði. Viðbragðsáætlun
fyrirtækisins var strax virkjuð,
gatinu lokað og var Matvælastofnun
og Fiskistofu tilkynnt um málið
samdægurs. Í samráði við Fiskistofu
voru svo lögð út net sem að staðfesti
að fiskur hafi sloppið úr kvínni.
/VH
Sjókvíar Arnarlax í Arnarfirði. Mynd / VH
sp
ör
e
hf
.
Sími 570 2790 | bokun@baendaferdir.is | Síðumúla 2, 108 Reykjavík
Bændaferðirnar 2023
eru komnar í sölu
Áhyggjulaus ferðaupplifun á
ógleymanlegum áfangastöðum.
Bókaðu núna á bændaferðir.is