Bændablaðið - 01.12.2022, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 1. desember 2022
Nú liggur fyrir að þróun áburðarverðs
á heimsmarkaðsverði hefur verið heldur
á uppleið en hitt. Enn liggur ekki fyrir
verð birgja á Íslandi til bænda vegna
áburðar fyrir komandi vor, og er sú staða
vægast sagt bagalegt þar sem bændur eru
að reyna að gera áætlanir fyrir komandi
ræktunartíma.
Í fjárlögum ársins 2022 var gert ráð fyrir
650 millj. kr. stuðningi við bændur vegna
hækkana á áburðarverði. Á síðastliðnu ári
var ástæða til að bregðast við með framlagi
frá ríkisvaldinu til stuðnings vegna hækkandi
áburðarverðs sem nam 650 milljónum króna,
á móti u.þ.b. 3.000 milljóna kostnaðarauka
fyrir greinina. Það sé hins vegar ekki hægt
fyrir áburðarsala að bíða eftir því og vona að
ríkisvaldið komi aftur með stuðning viðlíka
þeim sem veittur var í upphafi ársins.
Aukin framleiðsla á köfnunarefnisáburði
í Brúnei, Nígeríu og Indlandi er fyrirhuguð
á næstu 12–24 mánuðum. Mun það líklega
leiða til þess að verð lækki en þó er töluverður
tími í að framleiðsla nái aftur fyrra magni án
þess að framboð á aðföngum frá Rússlandi,
Úkraínu og Hvíta-Rússlandi jafni sig.
Eftirspurn eftir DAP áburði, sem er
fosfór- og köfnunarefnisáburður, hefur verið
mikil undanfarið vegna sérstakra aðstæðna
í Indlandi og í Brasilíu. Þær aðstæður
munu líða hjá og mögulega slaka þá á
eftirspurnarhliðinni. Einnig er stórum hluta
af framleiðslu áburðarins haldið eftir í Kína
með útflutningstakmörkunum til að halda
aftur af hækkun á heimsmarkaðsverði fyrir
ræktendur þar í landi. Hvorugt þessara atriða
er líklegt til að vera langvarandi og því eru
taldar meiri líkur en minni á því að verð á
þess konar áburði muni ganga til baka. Hins
vegar er erfitt að spá fyrir um áhrifaþætti
langt fram í tímann og því getur enn allt gerst.
Ekki er búist við að verð á MOP, áburði
sem inniheldur mikið af kalíum, muni
endilega lækka á árunum 2023 né 2024, enda
85% af honum framleiddur í Hvíta-Rússlandi,
Rússlandi, Kína, Ísrael og Kanada.
Nýverið gaf Evrópusambandið út tilmæli
þar sem aðildarríki sambandsins eru hvött
til að tryggja mikilvægum iðnaði, svo
sem áburðarframleiðendum, aðgengi að
gasi. Jafnframt eru tilmæli um að auka
stuðning við bændur vegna kaupa á áburði
og ekki síður að takmarka verðhækkanir á
orkuverði og þar með framleiðslukostnaði á
áburði. Þá hvetja samtökin til þess að auka
gagnsæi í viðskiptum með áburð, stuðla
að markvissri notkun áburðar og tryggja
frjáls og óhindruð viðskipti með áburð. Þá
má nefna að í ríkjum Evrópusambandsins
er hvatt til þess að stuðningur aðildarríkja
vegna áburðarkaupa verði ekki minni vegna
komandi uppskerutíma.
Bændablaðið kemur út 23 sinnum á ári.
Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu burðargjalds. Árgangurinn (23. tölublöð) kostar þá kr. 12.200 með
vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 8.000 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Borgartúni 25, 4. hæð - 105 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
LEIÐARI
Heiðarleg tilraun
Ég sat Matvælaþing í Hörpu í síðustu
viku. Með viðburðinum sköpuðu
forsvarsmenn matvælaráðuneytisins
vettvang fyrir áhugasöm til að taka
þátt í að móta heildarsýn fyrir einn
víðtækan málaflokk, sem snertir okkur
öll. Forsendan var ný matvælastefna og
meginstef dagskrárliða voru pallborð,
sjö talsins. Hverju þeirra var ætlað
að fjalla um einstaka kafla/efnisþætti
stefnunnar.
Hópurinn sem valinn var til svara í
pallborði var afskaplega fjölbreyttur,
enda eru matvæli málefni sem hafa
snertifleti við margar þekkingar- og
atvinnugreinar, framleiðslu, vinnslu og
dreifingu. Eflaust var valin manneskja í
hverju rúmi, en svo virtist allur gangur
á því hvort þessir velvöldu gestir hefðu
á annað borð lesið þann kafla stefnunnar
sem til umræðu var á tilteknu pallborði.
Þannig var auðheyrt að sumir komu vel
undirbúnir og með áhugaverðar nálganir,
tilbúnir að skiptast efnislega á skoðunum
út frá þeirra sérþekkingu, sem bættu lagi
ofan á þær hugmyndir sem fram voru
komnar í tilteknum kafla. Aðrir virtust
því miður helst nýta dagskrárvaldið
með því að koma sér eða sinni stofnun/
fyrirtæki/málefni á framfæri. Oft voru
skilaboð þeirra tengd á afar undarlegan
hátt við þau efnistök sem til umfjöllunar
voru, og ekki til þess fallnar að krydda
lýðræðislegt ferli á mótun matvælastefnu
með öðru en kjánahrolli.
En gott og vel. Eftir almenn
skoðanaskipti í pallborðum gafst gestum
þingsins tækifæri til að varpa fram
spurningum til þeirra sem á sviði stóðu
gegnum smáforrit. Spurningarnar birtust
á risaskjá og aðrir fundargestir gátu svo
haft áhrif á hverjar þeirra yrðu teknar til
umræðu, með rafrænum þumalputtum.
Áhugaverð nýlunda þar. En aftur, þá
féllu oft margar fyrirspurnir í svartholið,
einfaldlega vegna þess að þær voru settar
fram til að koma á framfæri skoðunum
sem of oft innihéldu staðhæfingar sem
stóðust bara alls ekki skoðun.
Ekki reyndist heldur tími til að fara
djúpt ofan í tiltekin málefni, en það bíður
eflaust betri tíma og æskilegra færis.
Enda er stefnu sem þessari ekki ætlað
að tækla vandamál tiltekinna greina,
eða taka afstöðu til málefna sem eru í
deiglunni. Henni er þvert á móti ætlað
að vera grunnur sem aðgerðaráætlanir
eiga síðar að hvíla á.
Pallborðin sjö voru heiðarleg tilraun
til að skapa málefnalegar umræður.
Uppleggið var áhugavert og fólkið ólíkur
þverskurður af þjóðfélaginu og fulltrúum
ólíkra greina og hugmyndafræða.
Matvælaþingið var haldið í fyrsta sinn
og fram kom í máli ráðherra að vonir
stæðu til að viðburðurinn yrði árviss.
Fagna ber slíkum tilefnum, þar sem
fólk kemur saman og tekur stöðuna á
fæðukerfum okkar. Þar fær stjórnvaldið
tækifæri til að hlera það sem brennur
á hagsmunaaðilum framleiðslukerfis
matvæla.
Stefnan, eins og hún birtist
ráðstefnugestum, mun nú vera
fínpússuð miðað við það sem fram kom
á Matvælaþinginu. Verður hún svo lögð
fram á Alþingi í vor þar sem hún fer í
gegnum hefðbundið stjórnsýsluferli – en
þar gefst hverjum sem er tækifæri á að
koma fram með tillögur að lagfæringum
og betrumbótum á þessari vonandi
samstilltu matvælastefnu þjóðarinnar.
Guðrún Hulda Pálsdóttir ritstjóri.
Biðin er ótæk
Nautastöð Bændasamtaka Íslands á Hvanneyri 1988. Tarfarnir Landi, Vasi og Blesi. Mynd / Myndasafn Bændasamtaka Íslands
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
GAMLA MYNDIN
Ritstjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir (ábm.) gudrunhulda@bondi.is – Sími: 563 0339 – Blaðamenn: – Ástvaldur Lárusson astvaldur@bondi.is – Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is
Sigrún Pétursdóttir sigrunpeturs@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is
Auglýsingastjóri: Þórdís Una Gunnarsdóttir thordis@bondi.is – Sími: 563 0303
Netfang auglýsinga: thordis@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Ómar Örn Sigurðsson – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Heimild: World Bank commodity watch, Bændasamtök Íslands