Bændablaðið - 01.12.2022, Blaðsíða 48

48 Bændablaðið | Fimmtudagur 1. desember 2022
LANDGRÆÐSLA
Rannsóknastofa Land-
græðslunnar er staðsett í
Gunnarsholti í Rangárvöllum,
hún samanstendur af mörgum
vinnusvæðum.
Tilgangur hennar er að
veita þjónustu sem verkefni
Landgræðslunnar þarfnast á
hverjum tíma. Fyrir 20 árum
má segja að helstu verkefni
rannsóknastofunnar hafi verið hin
árlega framleiðsla á Rhizobium
bakteríunni til að smita lúpínufræ
ásamt stöku spírunarprófi á
fræi. Í dag er hlutverkið stærra
og víðtækara og felst helst í
umsjón og skipulagi á söfnun
og vinnslu sýna og gagna, meðal
annars í verkefnum sem tengjast
loftslagsbókhaldi Íslands og
rannsóknum á lífrænum og
tilbúnum áburði. Einnig eru
gerð spírunarpróf bæði sem hluti
af gæðaeftirliti á fræi framleitt
hjá Landgræðslunni og fyrir
innflutningsaðila í samstarfi við
MAST til að endurnýja vottorð á
fræi sem fer í sölu.
Mikil þekkingaröflun
hefur átt sér stað ásamt þróun
aðferða og hönnunar, einnig
smíði tækja og tóla fyrir ýmis
verkefni á rannsóknastofunni.
Vinnuaðstaðan hefur verið byggð
upp og bætt gegnum árin og er
orðin mjög góð.
Aðstöðunni er skipt upp í þrjú
megin vinnusvæði:
Rannsóknastofuna, þar sem
gerðar eru þurrefnismælingar
á gróður-, jarðvegs- og
fræsýnum, ásamt gæðaeftirliti og
spírunarprófi á fræjum.
Gróðurkofann, þar sem m.a.
fer fram sigtun og mölun á
gróðursýnum.
Moldarkofann, þar sem m.a.
fer fram sigtun og mölun á
jarðvegssýnum.
Í umsjón Rannsóknastofunnar
er þurrkherbergi fyrir sýni,
Bauhaus (húsið hennar Bau
rannsóknastjóra) og Áhalda-
herbergið til geymslu tækja og
tóla.
Fjölbreytt vinna á
mismunandi tímum ársins
Rannsókna- og vöktunar-
verkefnum má skipta í tímabil
eftir verkþáttum.
Sýna- og gagnavinnsla er í gangi
allt árið en í mars til maí bætist við
skipulag og undirbúningur fyrir
vettvangsvinnu, eða svokallað
felt, sem fer aðallega fram á
tímabilinu júní til september.
Vinna með fræ skiptist
aðallega á tvö tímabil, í september
og október er fylgst með
þurrkunarferlinu á nýuppskornu
Landgræðslufræi þar sem gerð eru
þurrefnismælingar. Í nóvember
er byrjað að taka á móti fræi til
spírunar og standa spírunarprófin
fram í apríl.
Eitt helsta rannsókna- og
vöktunarverkefnið er CO2LuR
CO2LuR er umfangsmikið og
sennilega einstakt verkefni á
heimsvísu sem hefur verið í gangi
hjá Landgræðslunni síðan 2007.
Það er margþætt og hefur m.a. að
markmiði að meta aðferðafræði við
mismunandi uppgræðsluaðferðir
og skoða gróðurframvindu,
einnig er kolefnisinnihald
metið og niðurstöðurnar notaðar
í loftslagsbókhald Íslands.
Rúmlega 650 rannsóknareitir
10x10 m að stærð sem dreifast
á uppgræðslusvæði um land allt.
Á sumrin er farið í felt þar
sem heimasmíðuð verkfæri eru
notuð til mælinga á gróðri og
jarðvegssýnatökum. Stærð og
þróun verkefnisins hefur gert
nauðsynlegt að bæta aðstöðu bæði
til geymslu og sýnavinnslu.
Að lokinni feltvinnu eru sýnin í
þurrkuð í Bauhaus í Gunnarsholti,
gróðursýnin við 40°C í stórum ofni
sem starfsmaður Landgræðslunnar
Sigurður Ásgeirsson heitinn
smíðaði en jarðvegssýnin eru
þurrkuð við herbergishita. Þegar
sýnin eru þurr fara þau í vinnslu
í Gróður- eða Moldarkofanum.
Rannsóknastofan gegnir
margþættu hlutverki sem hefur
breyst, stækkað og þróast gegnum
tíðina í takt við breytingar á
landgræðslustarfinu og spennandi
verður að taka þátt í þessari þróun
á komandi árum.
Ef áhugi vaknar á Rannsókna-
stofunni er velkomið að
hafa samband við Anne Bau
rannsóknastjóra á anne.bau@
landgraedslan.is.
Anne Bau,
líffræðingur hjá
Landgræðslunni.
Rannsóknastofa
Landgræðslunnar
Moldarkofinn.
Rannsóknarstofan. Myndir /Aðsendar
Á FAGLEGUM NÓTUM
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
fer af stað með nýja þjónustu
í byrjun næsta árs, svokallaða
„Bændahópa“.
Þet ta eru
u m r æ ð u h ó p a r
b æ n d a ( e .
discussion groups)
þar sem þeir miðla
þekkingu sinni
og reynslu með
markvissu samtali
og vinnufundum.
Ráðunautar leiða
samtalið og stýra
vinnufundunum,
auk þess að deila
u p p l ý s i n g u m
og þekkingu
þegar á vantar.
Bændahópar geta
unnið með ólík
viðfangsefni. Þessi
bændahópanálgun
hefur reynst mjög
vel víða erlendis,
aukið ávinning
bænda í búrekstri
auk þess sem
bændur upplifa félagsleg tengsl
í hópunum sem jákvæðan og
mikilvægan þátt. Hægt er að vinna í
bændahópum með allt sem viðkemur
landbúnaði og í ólíkum hópum t.d.
rekstrarhópum, nautgripahópum
og jarðræktarhópum. Í fyrstu mun
RML setja upp bændahópa þar sem
markmiðið er að auka þekkingu
bænda í jarðrækt og öflun fóðurs, auk
þess að bæta nýtingu áburðarefna og
annarra aðfanga.
Það að bændur hittist skipulega
í hópum til að ráða ráðum
sínum er ekki nýtt af nálinni. Í
bændahópunum, sem RML mun
nú bjóða upp á, er hins vegar beitt
aðferðum sem sérstaklega hafa verið
settar upp og þróaðar í þeim tilgangi
að ná megi sem bestum árangri.
Þetta er gert með skipulögðum
vinnufundum og stýrðri umræðu.
Mikilvægt er að halda vinnunni
innan þess viðfangsefnis sem taka
á fyrir hverju sinni og ná fram þeim
þáttum sem hafa áhrif á útkomu
vinnunnar. Bændur deila sín á milli
hvað það er sem skilar þeim árangri
í búskap og aðstoða jafningja við
að innleiða árangursríkar nálganir
og aðferðir, t.d. í jarðrækt. Einnig
og ekki síður mikilvægt, er að huga
að því sem ekki tókst eins og lagt
var upp með heldur en því sem
heppnaðist. Í bændahópum deila
bændur með jafningjum hvaða
helstu áskoranir það eru sem þeir
standa frammi fyrir og hvaða
vandamál þeir hafa verið að glíma
við og í samtali leitar hópurinn bestu
lausna. Árangur og gildi fundanna
byggir á virku samtali, en öll reynsla
er góð reynsla. Ráðunautar sem
vinna með hópa leiða samtalið til að
það skili markvissum upplýsingum.
Þeir þurfa að setja sig í ný og tiltekin
hlutverk með það að markmiði að
geta lóðsað hópinn að sem bestri
niðurstöðu og að sérhver bóndi geti
náð markmiðum sínum og aukið
árangur sinn.
Undanfarið ár hafa ráðunautar
RML verið að afla sér þekkingar á
hvernig best er að leiða umræðu og
vinnu í bændahópum. Nálgun og
skipulag funda verður að finnskri
fyrirmynd, en sótt hefur verið
þekking og reynsla til eins fremsta
grasræktarsérfræðings Finna,
Anu Ellä. Anu hefur mjög mikla
reynslu í að stýra bændahópum
og hefur undanfarin 18 ár stýrt
hópum sem hafa að markmiði
að bæta þekkingu í jarðrækt og
auka fóðurgæði. Reynsla Finna af
þessum hópum sýnir að dæmi eru
um að þeir hafi aukið uppskeru og
afurðir á búum sínum umtalsvert.
Þannig var meðaluppskera
þátttakenda í bændahópum í Vestur-
Finnlandi 10.600 kg.þe./ha meðan
meðaluppskera í Finnlandi var
6000 kg.þe./ha árið 2021. Bændur í
Bændahópar:
Árangursrík aðferð í samtali
og samvinnu bænda
Sigurður Torfi
Sigurðsson
Þórey
Gylfadóttir
Ráðunautar RML í þjálfun hér á Íslandi ásamt Anu Ella og Jarkko Storberg. Myndir / STS
Finnskur bændahópur og íslenskir ráðunautar frá RML fylgjast með (til vinstri).