Bændablaðið - 01.12.2022, Blaðsíða 16

16 Bændablaðið | Fimmtudagur 1. desember 2022
Staða sjávarútvegs í Bretlandi:
Sjötta stærsta fiskveiðiþjóð í Evrópu
Bretar eru stór fiskveiðiþjóð á
evrópskan mælikvarða. Árið
2021 veiddu bresk skip 652
þúsund tonn að verðmæti 156
milljarða íslenskra króna.
Skotar veiða um tvo þriðju af
afla breskra skipa.
Nýlega kom út skýrsla um stöðu
sjávarútvegs í Bretlandi sem ætluð
er breska þinginu til upplýsingar. Í
skýrslunni eru fróðlegar hagtölur
um fiskveiðar, fiskvinnslu og
viðskipti með fisk að eldisfiski
meðtöldum á árinu 2021.
Í skýrslunni er ekki fjallað
sérstaklega um reynslu
sjávarútvegsins af Brexit en af
fréttum að dæma er margt fólk
í greininni óánægt, bæði með
veiðiheimildir og aðgang að
mörkuðum fyrir fiskafurðir í ESB.
Hér verða áhrif Brexit á breskan
sjávarútveg látin liggja á milli hluta,
enda ekki mikil reynsla komin á
nýtt fyrirkomulag, en gripið verður
niður í skýrsluna sem gefur góða
heildarmynd af helstu hagtölum í
breskum sjávarútvegi.
Sjálfstætt strandríki eftir Brexit
Eftir Brexit er Bretland ekki
lengur hluti af sameiginlegri
fiskveiðistjórn Evrópusambandsins.
Frá janúar 2021 er Bretland
sjálfstætt strandríki sem ákveður
heildaraflamark (TAC) innan eigin
200 mílna efnahagslögsögu.
Varðandi sameiginlega
fiskstofna er aflamark ákveðið í
samráði við ESB árlega. Samkvæmt
samkomulagi Bretlands og ESB á
hlutur Breta í fiskveiðum í eigin
lögsögu að aukast að ákveðnu
marki í áföngum til júní 2026.
Mikil fiskveiðiþjóð
Áður en vikið er að skýrslunni er
rétt að skoða fiskveiðar Bretlands
í alþjóðlegum samanburði,
samkvæmt tölum um heimsafla sem
finna má á vef Hagstofu Íslands.
Árið 2020 veiddu Bretar um
625 þúsund tonn af fiski og voru í
29. sæti yfir mestu fiskveiðiþjóðir
heims. Sé litið á Evrópu eru Bretar
í 6. sæti en Norðmenn verma fyrsta
sætið með tæp 2,5 milljónir tonna.
Ísland er í öðru sæti með rúm
milljón tonn. Sé horft til ESB-ríkja
þá veiddu aðeins Spánverjar (796
þúsund tonn) og Danir (733 þúsund
tonn) meiri fisk en Bretar. Bretar
voru í hópi mestu fiskveiðiþjóða
ESB fyrir Brexit.
Þess má geta að Færeyingar
veiddu litlu meira en Bretar (646
tonn) árið 2020 og voru í 5. sæti
Evrópuríkja.
Samdráttur í botnfiski
Árið 2000 veiddu Bretar 748 þúsund
tonn af fiski en aflinn árið 2021
var kominn niður í um 652 þúsund
tonn. Hér er eingöngu um samdrátt
í botnfiski að ræða. Bretar veiddu
128.700 tonn af botnfiski árið 2021,
392.200 tonn af uppsjávarfiski og
131.000 tonn af skelfiski. Helstu
botnfisktegundir sem Bretar veiða eru
þorskur, ýsa, skarkoli og sandhverfa.
Helstu uppsjávartegundir eru síld,
makríll, kolmunni, sardínur og
túnfiskur. Skelfiskur er heiti yfir
ýmsar tegundir, svo sem hörpuskel,
sæsnigla, skeljar, humar, krabba,
rækju og leturhumar.
Skotar veiða tvo þriðju
Sjávarútvegur er mjög misjafn
innan einstakra landa Bretlands,
þ.e. Englands, Wales, Skotlands og
Norður-Írlands, bæði hvað varðar
magn og einstakar tegundir.
Reyndar berst sáralítill afli á land
í Wales. Mestum fiski er landað í
Skotlandi, eða 435 þúsund tonnum,
þar á eftir kemur England með um
162 þúsund tonn og Norður-Írland
er með 46 þúsund tonn. Skotar veiða
þannig um tvo þriðju af afla breskra
skipa.
Það litla sem kemur á land í
Wales er nær eingöngu skelfiskur.
Skelfiskurinn vegur líka þungt í
Englandi, er um 67% af lönduðum
afla þar.
Uppsjávarfiskur er uppistaðan í
lönduðum afla í Skotlandi og er þar
52% af heild. Botnfiskur er einnig
mikilvægur fyrir Skota, er um 31%
af löndun. Um 24% af afla sem
berst á land í Englandi er botnfiskur.
Samsetning á löndun í Norður-Írlandi
er jafnari, um 45% skelfiskur og
sömuleiðis um 45% uppsjávarfiskur.
Fjöldi smábáta
Fiskveiðifloti Breta hefur skroppið
saman síðustu áratugi. Árið 2000
voru 7.818 skip og bátar skráð en
voru 5.783 árið 2021. Í flotanum eru
4.568 bátar 10 metrar að lengd eða
styttri en 1.215 skip og bátar eru yfir
10 metrum.
Skipastærðum er misskipt milli
landa innan Bretlands. Í Englandi
eru hlutfallslega flestir bátar undir
10 metrum. Hlutfallslega flest skip
yfir 10 metrum eru í Skotlandi.
Þótt mikill fjöldi báta sé undir 10
metrum koma þeir aðeins með 5% af
afla Breta að landi.
Helmings fækkun á hálfri öld
Sjómönnum hefur fækkað umtalsvert
í Bretlandi. Árið 2021 voru þeir
10.724 en 21.000 árið 1970. Þetta er
um það bil helmings fækkun á hálfri
öld.
Árið 2021 voru 46% breskra
sjómanna í Englandi, 40% í Skotlandi,
8% í Norður-Írlandi og 7% í Wales.
Aflaverðmætið 921 milljón punda
Árið 2021 voru 4.150 útgerðir skráðar
í Bretlandi. Inni í þeirri tölu eru ekki
allra smæstu útgerðirnar. Talið er
að þrátt fyrir mikinn fjölda útgerða
séu yfir tveir þriðju af kvóta Breta í
höndum 25 útgerða.
Áætlað er að heildarvelta breska
fiskveiðiflotans hafi verið 921 milljón
punda árið 2021, 156,4 milljarðar
íslenskir, sem er aukning frá árinu
2020 en lægri en veltan 2019 sem var
1.014 milljónir punda.
Skelfiskur skilaði mestum
NYTJAR HAFSINS
Kjartan Stefánsson
kjartanst@simnet.is
Það er vel við hæfi að birta mynd af fish&chips þegar fjallað er um breskan sjávarútveg. Reyndar eru Bretar ekki
sjálfum sér nógir um hráefni í þennan margfræga þjóðarrétt en þeir treysta á innflutning á fiski, ekki síst frá Íslandi.
Skip við bryggju í Leirvík á Hjaltlandi. Skotar veiddu um tvo þriðju þess afla sem bresk skip lönduðu á árinu 2021.
Hafrannsóknastofnun hefur sent frá
sér skýrslu um vistfræðileg viðmið
við ástandsf lokkun strandsjávar
á Íslandi út frá líffræðilegum og
eðlisefnafræðilegum gæðaþáttum.
Strandsjór hefur verið skilgreindur
í svokölluð vatnshlot, enska
waterbodies, og er markmið laga
um stjórn vatnamála að ástandi
þeirra hnigni ekki vegna athafna
manna. Í skýrslunni er gerð grein
fyrir viðmiðunargildum fjögurra
gerða vatnshlota, enska waterbodies,
í strandsjó sem lýsir náttúrulegu
ástandi, auk ástandsflokkanna mjög
gott, gott og ekki viðunandi ástand.
Til þess að meta ástand vatnshlota skal
nota líffræðilega gæðaþætti; botndýr
á mjúkum botni, botnþörunga á
hörðum botni og lífmassa plöntusvifs,
auk eðlisefnafræðilegra gæðaþátta;
styrk uppleystra næringarefna
að vetrarlagi. Skýrslan er unnin
af Hafrann sóknastofnun fyrir
Umhverfisstofnun og mikilvæg
vegna áframShaldandi vinnu við
innleiðingu laga um stjórn vatnamála
og mun hún verða notuð til hliðsjónar
við túlkun á niðurstöðum vöktunar í
strandsjó. /VH
Flokka ástand
strandsjósLandssamband smábátaeigenda
hefur tekið saman tölur um þorsk-
og ýsuveiði krókaaflamarksbáta við
upphaf yfirstandandi fiskveiðiárs
og borið saman við sama tímabil
síðastliðin fjögur ár. Tímabilið er til
og með 19. nóvember, eða 80 dagar.
Örn Pálsson, framkvæmdastjóri
sambandsins, segir að viðmælendur
sínir séu sammála um að nánast
aldrei hafi verið jafnmikið af fiski á
miðunum og nú. „Kannski ekki að
furða þar sem lítið álag er á miðunum.“
Örn segir menn þurfa að halda
verulega aftur af sér til að aflinn
verði ekki of mikill í hverri sjóferð.
„Þannig landaði línubáturinn Eskey
ÓF á Siglufirði fyrir stuttu níu
tonnum og var 2/3 aflans ýsa. Róið
var með 36 bala þar sem smokkur var
meginuppistaða beitunnar. Róðurinn
stóð í 17 klukkustundir og skilaði
250 kílóum á hvern bala.“
Aflabrögð í ýsu
„Áhugavert er að bera aflabrögðin í
ýsunni saman við fiskveiðiárið 2007
og 2008 þegar leyfilegur heildarafli
var 105.823 tonn. Þá voru menn
róður eftir róður að rembast við að
ná 100 kílóum á bala, en nú þegar
heimildirnar eru rúmum 40% lægri
eru aflabrögðin mjög góð.“
Mestur þorskafli þrátt fyrir
minnstu heimildirnar
„Þrátt fyrir 6,1% skerðingu í
þorski milli ára hefur þorskafli
krókaflamarksbáta aukist um hvorki
meira né minna 28% á téðu tímabili.
Hafa nú veitt 32% af úthlutuðu
aflamarki, sem er mun hærra hlutfall
en sömu tímabil þar á undan þegar
hlutfallið rokkaði á milli 20 og 23%,“
segir Örn.
/VH
Alls staðar mokveiði