Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Qupperneq 19

2. tbl. 97. árg. 2021 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 19
,,Viðrun gerir fólki,
sem lendir í erfiðum
aðstæðum, fært að tala
um reynsluna áður en
það hefur í raun tíma til
að endurskoða hana og
mögulega mistúlka eða
misskilja …”
endurskoða hana og mögulega mistúlka eða misskilja
raunverulega þýðingu hennar fyrir hvern og einn.
Samkvæmt þeim heimildum, sem ég hef aflað mér, er því
sums staðar haldið fram að viðrun strax, sé betri og hjálpi
betur, en þegar beðið er í sólarhring, sem ráðlagt er að
líði áður en kerfisbundin úrvinnsla fer í gang. Viðrun er
notuð strax eftir áfall og þarfnast ekki teymis, sem er hins
vegar kallað til þegar úrvinnsla á við. En viðrun er ferli
sem á alls ekki alltaf við, það þarf að vega og meta það út
frá ýmsum þáttum eins og til að mynda tímasetningu.
Þegar Rósa er spurð hver markhópurinn sé segir hún að
hann sé miðaður við kjarnann í hópnum sem var í mestri
nálægð í erfiðum aðstæðum. Vanalega eru um sex til átta
manns í hópi, en oft er nauðsyn að vera með viðrun í
fleiri minni hópum, sem tengjast sama atburði en hver
hópur kemur að á mismunandi hátt og hefur því sérstöðu
sem þarf að ræða sérstaklega.”
Hverjir eiga að sjá um og stjórna viðruninnni? ,,Faglega
séð er ráðlagt að fá utanaðkomandi aðstoð þegar viðrun
á sér stað. En þær aðstæður geta komið upp, eins og
til dæmis, þegar erfið tilfelli koma upp að nóttu til,
að aðgangur að stuðningi er ekki eins auðsóttur og á
daginn, hvað gerum við þá? Allir sem koma hafa þörf
fyrir stuðning og því er ekki hægt að ætla einum úr
hópnum að vera í hluverki stjórnanda. Ef vaktstjóri
metur aðstæður þannig að nauðsyn sé að fá aðstoð strax,
kallar hann eftir þeim presti eða djákna sem er á vakt í
sjúkrahúsinu og biður um aðstoð.”
Viðrun má ekki misnota þá missir hún marks
,,Nauðsynlegt er að viðrun eigi sér stað í hlutlausu rými.
Hún á aldrei að vera á vettvangi atburðarins. Ef aðstæður
uppfylla kyrrð og næði má segja að hægt sé að vera
næstum því hvar sem er.
Ef atburðurinn, sem kallar á viðrun, á sér stað í byrjun
vaktar er best að geta sest niður strax og viðra reynsluna.
Geta síðan tekið til næstu verka það sem eftir er vaktar og
þannig minnkað álagið. Gangi það ekki er nauðsynlegt
að tryggja að engin fari af vaktinni fyrr en viðrun hefur
átt sér stað svo fólk geti farið heim til fjölskyldu sinnar
og skilið að vinnu og einkalíf,” segir Rósa og spurð út í
tímamörk viðrunar segir hún að viðrun taki venjulega frá
tuttugu mínútum upp í klukkutíma hámark.
,,Ef viðrun fer að ráði yfir klukkustund er það merki um að hópurinn hefur orðið fyrir
alvarlegu áfalli sem þarfnast nánari stuðnings eða stjórnun hópsins hefur farið út um
þúfur og umræðan út fyrir það sem skipti máli. Sé það mat stjórnanda að meira sé að
en viðrunarfundur geti tekið á er nauðsynlegt að gera viðeigandi ráðstafanir, eins og að
koma á kerfisbundnum úrvinnslufundi á næstu dögum.”
Eðli málsins samkvæmt er fyrirvari viðrunarfundar oftast stuttur og því ekki alltaf hægt
að undirbúa fundina mikið. ,,Stutt lýsing á því sem gerðist er næg, svo er farið yfir hvað
var erfiðast, staðreyndir, hugsanir, viðbrögð og einkenni. Það er mikilvægt að hvetja
alla til að tala en virða þá sem kjósa að þegja. Enginn pressa á að vera á þátttakendum,
heldur fullvissa um að umhyggja fyrir þeim sé undirliggjandi ástæða fyrir samverunni.
Traust er forsenda fyrir því að vel gangi. Þegar viðrun á sér stað er reynt að svara þeim
spurningum sem spurðar eru, átta sig á reynslunni og viðbrögðunum hjá hópnum.
Ræða um viðbrögð og sjálfshjálp við stressinu og álaginu. Koma svo á úrvinnslufundi
reynist það niðurstaðan eftir viðrunina. Gefa endurgjöf, (feedback), hvað var gott og
hvað er hægt að læra af reynslunni. Gefa einnig færi á áframhaldandi stuðningi ef þess er
þörf.”
Hvenær á viðrun ekki við? ,,Viðrun er byggð upp sem lítill hópur, skjót íhlutun eftir
álag og stress, sem á sér stað á fyrstu átta klukkustundum eftir erfiðan atburð; oftast
eftir erfið slys. Að nota viðrun þegar margir dagar eru liðnir frá atburði er misnotkun
á aðferðinni. Að nota viðrun eftir allar vaktir er líka misnotkun sem orsakar að
aðferðin missir marks og áhrif hennar verða að engu með tímanum. Aðeins þeir sem
kunna til verka eiga að stjórna viðrun og sjá til þess að henni sé beitt rétt,” segir Rósa
Kristjánsdóttir að endingu. Þeir sem vilja kynna sér þetta nánar geta lesið lokaverkefnið
,,Viðrun á bráðamóttöku” sem má nálgast á skemman.is.
Viðrun